Thạch Bích Ngọc (ĐHQG, TP. Hồ Chí Minh)
Hôm bữa mới đây, khi đi siêu thị ở gần nhà mua sắm, lúc chọn xong hàng hóa, đợi tính tiền tại quầy, tôi thấy một người phụ nữ đang thanh toán trước mình, nói với nhân viên: “Em cho chị xin thêm vài cái túi nilon nữa để lát ra ngoài chị bọc thêm túi cá, túi thịt cho nó đỡ dơ nhé…”. Nghe vậy, cô nhân viên tính tiền không nề hà gì, vội với tay rút luôn 2 chiếc túi nilon đưa thêm cho người khách nữ.
Thực ra thì khi người phụ nữ kia xin thêm túi nilon tôi cũng hiểu vấn đề, đó là bà ta muốn số cá, thịt đã được bọc trong một lớp túi nilon cần được cho tiếp vào 1 chiếc túi nilon khác bao thêm ở phía bên ngoài để chúng không dây dơ bẩn, mùi tanh hôi ra các loại hàng hóa khác…! Đó là nhu cầu thiết thực thật đấy, nhưng việc xin thêm túi nilon như vậy là bà ta quá cẩn thận, quá lạm dụng túi nilon, mà như chúng ta biết rằng thời đại ngày nay việc lạm dụng, sử dụng túi nilon một cách ồ ạt, quá nhiều và tràn lan như vậy trong cuộc sống hàng ngày là làm ảnh hưởng và tác động rất lớn tới môi trường sống ở cả hiện tại lẫn tương lai.
Thực tế thì chuyện người phụ nữ kia xin thêm túi nilon mà tôi gặp ở siêu thị kể trên không phải là thiểu số, mà nó là… đa số, khi nhiều người không chỉ xin thêm túi nilon để bọc vài lớp cá, thịt, và các loại thự phẩm có mùi tanh hôi cho đảm bảo, mà một số người luôn có thói quen khá “tham lam”, đó là tiện thể xin thêm dăm ba chiếc túi nilon khi đi siêu thị mua hàng để mang về dùng dần vào những lúc khác, hoặc các mục đích đựng các thứ khác…
Không riêng gì trong siêu thị, mà ở ngoài các khu chợ truyền thống cũng vậy, người mua hàng đại đa số đều có thói quen xin thêm túi nilon để đựng hàng cho chắc chắn, an toàn. Ví dụ, có lần tôi thấy 1 người khách nam trẻ tuổi mua hàng rau quả tại một quầy ngoài chợ, khi người bán đã bỏ hết tất cả các bịch rau quả vào một chiếc túi nilon lớn, rồi đưa cho khách, vậy mà anh ta vẫn cố nài nỉ xin thêm 1 chiếc túi nilon lớn nữa để lồng bên ngoài túi nilon đựng hàng hóa đã mua kia. Anh ta giải thích là sợ túi nilon đựng hàng bị đứt quai, hay bị bục làm rớt hàng ra đường nên xin thêm chiếc túi nilon nữa lồng vào bên ngoài cho chắc… Hay như một bữa khác, tại một sạp hàng bán trái cây, một vị khách sau khi lựa xong số lượng hàng mình cần mua, chị ta cho vào một chiếc túi nilon, sau đó lấy thêm chiếc nữa lồng vào, nghĩa là bịch trái cây đó có 2 lớp túi nilon. Có vẻ chưa yên tâm vì sợ lúc đi đường trái cây bị rớt ra, hay sợ túi nilon bị bục, rách…, dẫu dắt xe đi khỏi sạp 5 mét rồi, chị ta còn quay lại xin thêm 1 cái túi nilon lớn nữa để lồng thêm vào túi trái cây, và như thế là túi trái cây được đựng trong… 3 lớp túi nilon, thay vì 1 lớp túi!
Điển hình nhất trong việc xin thêm túi nilon của những người tiêu dùng đi mua sắm phải kể tới, đó là tại các quầy, sạp trong chợ bán thịt, cá, tôm. Dường như tất cả các món hàng thực phẩm tươi sống có mùi tanh hôi kể trên đều luôn được chủ hàng đựng trong 2 lớp túi nilon, khi một túi đựng trực tiếp thịt, cá, tôm, và sau đó cho tiếp vào 1 túi nilon khác. Mặc dù đã quá cẩn thận khi chủ bán đã đựng hàng trong 2 lớp túi nilon như vậy, nhưng nhiều khách vẫn xin thêm túi nilon…
Trong lúc mà ở nước ta nói riêng, cũng như cả thế giới nói chung đã, đang vận động người dân hạn chế, tiến tới nói không với việc sử dụng túi nilon một cách tràn lan, vô tội vạ trong đời sống, thì thói quen xin thêm túi nilon khi đi mua hàng hàng là đáng phê phán, bởi tác hại của túi nilon tới môi trường sống về lâu dài là vô cùng ghê gớm, khi mấy chục năm sau, thậm chí hàng trăm năm sau túi nilon lẫn vào đất, nước vẫn chưa thể phân hủy hết… Đành rằng đã có một cơ số những người nhận thức được mặt trái cũng như tác hại của túi nilon và họ đã chủ động “nói không với túi nilon” bằng cách sắm cho mình các loại túi sử dụng nhiều lần, như túi dứa, làn nhựa, túi giấy… Tuy nhiên, nếu không trở thành một phong trào, từ cả phía người bán lẫn người mua hàng thì việc hạn chế sử dụng túi nilon trong đời sống hằng ngày khó mà có được kết quả khả quan.
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đã hưởng ứng việc bảo vệ môi trường bằng cách sản xuất túi đựng sản phẩm của họ bằng nguyên liệu giấy, vải và các nguyên liệu truyền thống như cói, cây lác, mây… Các đầu mối chuyên cung cấp túi, giỏ đựng đồ… bắt đầu chuyển sang bán sỉ, lẻ các sản phẩm túi, giỏ dùng nhiều lần, với mẫu mã phong phú và giá cả phải chăng. Theo như tôi thấy từ lâu trên thế giới, chính quyền một số nước cũng dùng hình thức đánh thuế thật cao vào mặt hàng túi nilon – cả người cung cấp và người sử dụng đều phải chịu chung khoản thuế này. Khi bị đánh thuế nặng với túi nilon, người dân tự giác nhận thấy lợi ích kép của việc sử dụng những loại túi bảo vệ môi trường.
Ở Việt Nam, việc sản xuất túi nilon còn theo hình thức tự phát, thủ công và chưa được quản lý chặt chẽ. Túi nilon được bán và sử dụng tràn lan, chi phí thấp, lại tiện dụng nên người dân khó có thể nói không với nó. Những nhà cung cấp sản phẩm cho rằng: Mặc dù gây hại cho môi trường nhưng hiện nay chưa có vật dụng chứa hàng nào tiện lợi hơn thay thế túi nilon, nên rất khó kêu gọi mọi người từ bỏ thói quen cũ.
Thiết nghĩ, ngoài việc tăng cường nhận thức đối với người dân về một môi trường xanh-sạch-đẹp thì các cơ quan chức năng cần tăng cường quản lý chặt chẽ hoạt động sản xuất và tiêu dùng túi nilon – đánh thuế thật cao mặt hàng này. Xử lý triệt để vấn đề túi nilon từ nhận thức đến hành động, từ gần như miễn phí đến việc phải bỏ tiền túi ra trả phí đắt đỏ cho túi nilon… thì mới có thể nhìn thấy những khả quan trong việc kêu gọi toàn dân nói không với túi nilon – thủ phạm không nhỏ đang tàn phá môi trường hàng ngày.
