Kiều Bích Hậu
Tập hợp được “tiếng nói” từ cả hai phía, Sắc màu tháng tư (The Colors of April) gồm 28 truyện ngắn do GS Hà Mạnh Quân và Cab Trần tuyển chọn được kỳ vọng là thông điệp xoa dịu những vết thương do lịch sử để lại, nhân dịp kỷ niệm 50 năm cuộc chiến Việt Nam-Mỹ kết thúc.
Đây là tuyển tập truyện ngắn đầu tiên tôn vinh tiếng nói của người Việt và người Việt tại Mỹ được GS Quân và nhà văn Cab Trần khởi xướng từ hơn một năm trước. Là người nghiên cứu, giảng dạy văn chương tại Đại học Montana (Mỹ), GS Quân nhận thấy từ trước tới nay, mới chỉ có những tuyển tập về chiến tranh Việt Nam tôn vinh góc nhìn từ một phía: hoặc do tác giả người Việt sinh sống tại Mỹ (hoặc một số nước khác), hoặc do tác giả tại Việt Nam viết và được dịch sang tiếng Anh. Tính tới thời điểm cuối năm 2023 vẫn chưa có cuốn sách nào tập hợp được “tiếng nói” từ cả hai phía. Chính từ thực tế đó, Sắc màu tháng tư sẽ chính thức ra mắt độc giả quốc tế vào tháng 3/2025.
Lâu nay, thường tồn tại định kiến rằng tác phẩm về chiến tranh Việt Nam của các tác giả người Việt tị nạn hay chỉ trích chế độ cộng sản với giọng văn đầy uất hận, trong khi tác phẩm của các tác giả trong nước không có giá trị văn học cao vì chỉ là công cụ tuyên truyền của nhà nước. Chính vì lẽ đó, hai bên dường như không muốn đọc tác phẩm của nhau và khó tìm được sự thấu cảm. Lối mòn trong việc lựa chọn tác phẩm để xuất bản từ phía Việt Nam hoặc phía người Việt lưu vong tại Mỹ trong nửa thế kỷ qua đã không đem lại sự thay đổi lớn trong định kiến kể trên.
GS Quân cho biết, những người Việt thuộc thế hệ thứ hai, thứ ba sinh trưởng và lớn lên ở Mỹ hay thắc mắc: “Tại sao ông bà, cha mẹ mình lại không muốn về thăm lại Việt Nam, và vì sao ký ức của họ về quê hương luôn đượm buồn và chứa đựng một nỗi mất mát?” Cho đến khi một số người trẻ này về thăm Việt Nam bất chấp sự ngăn cản từ gia đình, để tìm lại nguồn cội, thì họ nhận ra “Việt Nam ngày nay khác xa những gì được kể trong các câu chuyện của thế hệ trước.”
Theo GS Quân, “Chúng tôi đặt tựa đề sách Sắc màu tháng tư nhằm tôn vinh sự đa dạng trong cách nhìn và ký ức về di sản do chiến tranh để lại. Đặc biệt trong đó có những tác phẩm viết về con lai Mỹ, “me” Mỹ, nạn nhân chất độc màu da cam, hay xung đột trong một gia đình khi người anh đi lính cho Quân lực Việt Nam Cộng Hoà trong khi người em đi theo tiếng gọi của du kích, bộ đội. Đây là những chủ đề ít được khai thác sâu sắc trong các tuyển tập trước đó. Năm 2025 là thời điểm thích hợp để độc giả thay đổi những định kiến về biến cố lịch sử này. Hy vọng Sắc màu tháng tư có thể truyền tải thông điệp này để người Việt trong nước và hải ngoại cùng lắng nghe tiếng nói của nhau, cảm thông, và thấu hiểu để bao dung hơn trong tinh thần nhân ái và hòa hợp.”
Bình luận về cuốn sách này, nhà thơ Mỹ Paul Christiansen viết: “Trong số 28 tác phẩm in trong tyển tập, có một số truyện ngắn viết về chủ đề được người đọc mong đợi: chiến tranh thật đau thương; nỗi ám ảnh cho cả người thắng và kẻ thua cuộc; những tổn thương về thể chất và tinh thần sẽ khó phai mờ qua nhiều thế hệ, và rất cần sự hòa giải để hàn gắn và kết nối…”
Sắc màu tháng tư tuyển chọn 12 tác phẩm từ Việt Nam và 16 tác phẩm từ cộng đồng người Việt tại Mỹ. Sự kiện ra mắt, giới thiệu sách sẽ được tổ chức tại Seattle và San Jose (Mỹ). Sách do nhà xuất bản Three Rooms trụ sở tại New York in ấn và phát hành trên toàn thế giới. Một vài tác giả có tác phẩm trong tuyển tập: Vương Tâm, Barbara Tran, Christina Vo, Vu Tran, Viet Thanh Nguyen, Nguyễn Thị Kim Hòa, Lưu Vĩ Lân, Lê Vũ Trường Giang, v.v.
______________
GS Hà Mạnh Quân đã dịch nhiều tuyển tập và tác phẩm văn học Việt Nam sang tiếng Anh và xuất bản tại Mỹ: Other Moons (Những vầng trăng khác), Hà Nội at Midnight (Hà Nội lúc 0:00 giờ, của Bảo Ninh), Longings (Khát vọng), Light Out and Modern Vietnamese Stories, 1930-1954 (Tắt đèn và truyện ngắn Việt Nam hiện đại, 1930-1954), và No Man River (Bến không chồng, của Dương Hướng).
