(Khánh Phương chuyển ngữ từ bản tiếng Anh)
Vài nét về tác giả:
Attila Szabó Palócz là một nhà văn, nhà viết kịch, tiểu thuyết gia, nhà báo, biên tập viên, dịch giả, diễn viên và đạo diễn. Ông sinh ngày 30 tháng 11 năm 1971 tại Zenta, Vojvodina, một tỉnh thuộc Cộng hòa Serbia, khi đó còn là một phần của Nam Tư. Ngay từ thời trung học, ông đã thể hiện tài năng đa dạng của mình: các bài thơ và truyện ngắn của ông xuất hiện trên các tạp chí quan trọng, và không lâu sau, tiểu thuyết đầu tay của ông cũng ra đời. Ông còn viết các vở kịch sân khấu, và ban đầu thường tự đạo diễn cũng như diễn xuất trong những vở kịch này.
Sau một thời gian, ông trở thành thành viên sáng lập nhóm kịch AIOWA. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông theo học ngành diễn xuất tại Học viện Nghệ thuật ở Novi Sad. Trong thời gian đó, ông cũng thử sức với nghệ thuật thị giác: buổi triển lãm cá nhân đầu tiên của ông diễn ra vào năm 1993 tại quê nhà, và các tác phẩm thư nghệ thuật của ông được trưng bày ở nhiều quốc gia, từ Mỹ, Cuba, Brazil đến Nhật Bản, Tây Ban Nha, Hy Lạp, Hungary và Nam Tư. Ông cũng tham gia vào các buổi trình diễn sân khấu và được ghi nhận trong nhiều cơ sở dữ liệu về nghệ sĩ biểu diễn.
Trong những năm học đại học và sau khi tốt nghiệp, ông làm việc cho nhiều đoàn kịch, không chỉ với vai trò diễn viên mà còn thường xuyên đạo diễn. Đồng thời, ông liên tục xuất bản sách. Tập thơ đầu tiên của ông ra mắt năm 1993, và từ đó đến nay, ông đã cho ra đời thêm 27 cuốn sách. Các tác phẩm của ông được xuất bản ở nhiều quốc gia như Serbia, Hungary, Croatia và Ukraine, bao gồm thơ, văn xuôi, tiểu thuyết và kịch. Ngoài văn học, ông còn hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật thị giác và báo chí. Cuốn sách mới nhất của ông, *Travels with my Father-in-law*, được xuất bản năm 2023 tại Budapest. Ông cũng đạt nhiều thành công trong văn học thiếu nhi, với một số tác phẩm được tái bản nhiều lần. Các vở kịch của ông hiện vẫn được dàn dựng tại Hungary và Serbia. Ông cũng là dịch giả, thường dịch các tác phẩm từ ngôn ngữ Nam Slav và tiếng Anh sang tiếng Hungary, đôi khi cũng dịch ngược lại từ tiếng Hungary sang tiếng Serbia, Croatia hoặc Bosnia. Nhiều tác phẩm văn học quốc tế đã được xuất bản tại Hungary nhờ bản dịch của ông.
Từ năm 2004, ông sống tại Hungary cùng gia đình và làm việc toàn thời gian với tư cách nhà báo. Từ những năm 90, ông đã cộng tác với nhiều tạp chí và báo ở cả Serbia và Hungary, thường đảm nhiệm vai trò biên tập viên hoặc tổng biên tập. Hiện nay, ông đang có hai cuốn sách chuẩn bị xuất bản (một sách thiếu nhi và một tập văn xuôi), và một cuốn sách thiếu nhi khác của ông đang được tái bản lần thứ hai.
Nhút nhát
Tôi chỉ nhút nhát gọi tên em trong cầu nguyện
Tôi không nhắc đến tên vô cớ đâu em
Tôi chỉ đang lén lút đi qua tháng năm
chồng chất trong dòng đời nghiệt ngã
Tôi ngượng ngùng quở trách con chó nhà bên
những lời nhẹ nhàng khiến nó nhe răng lùi lại
ngập ngừng rút lui trong tuyệt vọng...
Tôi ngồi rụt rè bên đống lửa
rón rén cầm chai rượu đang xoay vòng
rồi khẽ vuốt tóc em...
Tôi cẩn thận chọn từng câu chữ
để nói lời không thương tổn
tận sâu thăm thẳm nơi em,
một tâm hồn mong manh dễ vỡ...
Nhưng em biết rõ rằng sự nhút nhát của tôi
chỉ là lớp vỏ bề ngoài
một chiếc mặt nạ che giấu nỗi bất an
như tiếng chim én kêu giữa khung trời bao la
ẩn mình trong lớp lông hằng hà
nét bình an thật thà
pha lẫn niềm đau xương tủy
sách vở mô tả tính cách của tôi
khi nằm trong bùn trong hồ trong bể
có thể là ở Bakonyszücs
hoặc bất cứ nơi nào trên thế giới...
Có lẽ nào thế giới chúng ta quá rộng
hoặc em quá nhỏ bé mà thôi
một tiếp xúc thật nhỏ nhoi
em như ngọn đèn lẻ loi
phản chiếu mặt hồ mênh mang
vừa lay động vừa cháy bùng cháy một lúc...
Em vừa là lửa vừa là nước
là kỷ niệm phôi pha
là sự sống và cái chết
là ánh nhìn mục nát
là nấc thang lên trời
là sự tha thứ và ánh sáng rực rỡ
là số phận dám thách thức
là bóng tối lắc lư
trong không gian bị tước đoạt mọi chiều kích...
một bóng tối lắc lư trong dòng máu của chúng ta, bị tước bỏ mọi chiều kích...
Tôi chỉ nhút nhát gọi tên em trong lời cầu nguyện
và xin hãy để sự nhút nhát của tôi
không chỉ xứng đáng
mà còn là tấm áo giáp thực sự bảo vệ
để tôi có thể sống sót
qua cuộc đối mặt với những nỗi sợ đã lỗi thời
những ngọn lửa và sự tha thứ
khát khao và lòng dũng cảm,
những lọn tóc gợi cảm
khi chúng quấn quanh ngón tay
tôi rụt rè ve vuốt...
Đừng nói một lời
Hãy tận hưởng sự im lặng
đi tìm những từ ngữ ẩn sâu trong tâm trí,
và nếu lạc lối,
hãy nghiến chặt răng và xiết chặt tay.
Trong bóng tối của những mùa hè thoáng qua,
những viên pha lê lăn lóc trên sườn dốc,
chặn bước những con giun đất lẳng lơ,
chỉ còn lại nụ cười xưa cũ
trên con đường mòn những ký ức phai tàn.
Ký ức sẽ được bù đắp bằng lòng tốt,
và tôi lại ngửi thấy hương vị của những đêm sắp tới mất ngủ…
trong ánh sáng chói lòa
những viên pha lê,
qua mê cung sườn dốc,
con đường dài gập ghềnh,
nhưng không hề mệt mỏi…
Không đáng để nhìn lại, chẳng màng nuối tiếc,
có lẽ đã quá muộn,
bởi ở đây mọi thứ đều dễ dàng thoáng qua
như mùa hè,
và ảm đạm như bổn phận,
không có đặc quyền nào dễ dàng hơn.
Thay vì đặc quyền, bạn chỉ có thể
mong chờ một khoản tiền chuộc,
thay vì lời nói, chỉ còn sự im lặng,
thay vì tiếng ồn, chỉ là những khoảng lặng,
cho đến khi bạn không nhận ra bản ngã của ngày hôm qua
trong gương chiếu hậu,
bản ngã bối rối,
thất vọng,
ngượng ngùng
trước ánh sáng tinh khôi.
Trong ánh sáng chói lòa của pha lê,
khi bạn lăn xuống dốc,
trượt dài
mà không thể cứu vãn,
bản ngã không thể cứu vãn của ngày hôm qua
ngày hôm nay kêu cứu,
bởi vì bạn không còn theo con đường ấy
và coi đó là sự phản bội.
Bản ngã không thể cứu vãn của ngày hôm qua
ngày hôm nay đã kêu cứu
nhưng không phải với bạn.
Bưu thiếp
Nhớ László Rácz
Gần con sông Tisza,
hơi thở ẩm ướt nhẹ nhàng trên môi,
tôi viết bưu thiếp,
gửi hình ảnh ngọn núi nhấp nhô trập trùng,
thác nước tuyệt ngần
và những tàn tích thầm thì của Đế chế La Mã,
thuế quan, âm mưu, phản bội và những điều nhỏ bé,
cùng cốc vại bia tươi mát,
gửi tác phẩm nghệ thuật của người bạn cũ,
người đã ra đi trong những năm chín mươi…
tôn vinh ký ức yêu thương
chúng tôi in dấu ấn nghệ thuật của anh lên bưu thiếp…
và lòng tôi bỗng lo lắng dâng trào…
Xin hãy cởi bỏ mọi rào cản,
chúng ta cần trò chuyện,
đây là điều sống còn.
Tôi sắp mất khả năng nói…
những khả năng tốt đẹp đang rời xa,
tôi lạc lối trong những từ kỳ lạ,
hát lên những khúc tình ca,
đọc những bài thơ quyến rũ
mà không cần mở miệng…
Bạn có nghe thấy tôi không?
Như một ký sinh trùng trống rỗng,
ký ức vương vấn trên tờ giấy trắng,
như một trinh nữ trong bài hát chính trị ca.
Bằng cái chạm nhẹ nhàng, tôi có thể thuần hóa,
bí ẩn sâu xa loài người.
Bạn có nghe thấy,
giọng nói từ một khuôn mặt
in trên tấm bưu thiếp hồng,
khi tôi đi ngược dòng thời gian
trong ngõ hẻm chật hẹp này không?
