• Đọc theo cách của bạn
  • Bàn tròn & Chuyên đề
  • Không Gian Văn Học Số
Tạp chí Nhà Văn & Cuộc sống - Hội Nhà văn Việt nam
Sign In
  • TRANG CHỦ
  • NHÀ VĂN & CUỘC SỐNG
    • Chân Dung Cuộc Sống
    • Đối Thoại Với Cuộc Sống
    • Nhà Văn Với Nhà Trường
  • NHÀ VĂN
    • Góc Nhìn Nhà Văn
    • Tác Giả Mới
    • Không Gian Văn Học Số
  • VĂN THƠ TRĂM MIỀN
    VĂN THƠ TRĂM MIỀN
    Show More
    Top News
    HỢP ĐỒNG HÔN NHÂN
    1 Tháng 8, 2024
    Thơ Võ Đào Phương Trâm
    18 Tháng 7, 2024
    Thơ Muồng Hoàng Yến
    Thơ thiếu nhi Muồng Hoàng Yến
    17 Tháng 12, 2024
    Latest News
    Thơ thiếu nhi Huyền Nhung
    28 Tháng 5, 2025
    Thơ Lý Hữu Lương
    28 Tháng 5, 2025
    Thơ Nguyễn Đức Toàn
    28 Tháng 5, 2025
    Truyện ngắn Viên Nguyệt Ái
    12 Tháng 5, 2025
  • TIN VẮN HỘI NHÀ VĂN
    TIN VẮN HỘI NHÀ VĂNShow More
    Nhà văn Khuất Quang Thụy qua đời

    Nhà văn Khuất Quang Thụy qua đời chiều 5/3, sau thời gian…

    3 Min Read
    Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23: “Tổ quốc bay lên” tổ chức ở Hoa Lư – Ninh Bình

    Ngày Thơ Việt Nam lần thứ 23 mang chủ đề “Tổ quốc…

    7 Min Read
    Nhìn lại quá trình công tác văn học của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2024

    Ngày 12/12/2024, tại trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam đã diễn…

    12 Min Read
    Khai mạc Kỳ họp thứ IX Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam

    Tagline

    3 Min Read
    Tiểu thuyết Việt Nam
    Toạ đàm thảo luận sách: TIỂU THUYẾT VIỆT NAM HIỆN ĐẠI 1925 – 1945: KHAI SINH VÀ TIẾN TRÌNH

    Viện Pháp tại Hà Nội và Nhà xuất bản Tri thức xin…

    9 Min Read
  • BẠN ĐỌC & LIÊN HỆ
Reading: TRƯỜNG CA CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC 
Share
Tạp chí Nhà Văn & Cuộc sống - Hội Nhà văn Việt namTạp chí Nhà Văn & Cuộc sống - Hội Nhà văn Việt nam
Font ResizerAa
Tìm kiếm
  • TRANG CHỦ
  • NHÀ VĂN & CUỘC SỐNG
    • Chân Dung Cuộc Sống
    • Đối Thoại Với Cuộc Sống
    • Nhà Văn Với Nhà Trường
  • NHÀ VĂN
    • Góc Nhìn Nhà Văn
    • Tác Giả Mới
    • Không Gian Văn Học Số
  • VĂN THƠ TRĂM MIỀN
  • TIN VẮN HỘI NHÀ VĂN
  • BẠN ĐỌC & LIÊN HỆ
Have an existing account? Sign In
Follow US
© 2024 Hội nhà Văn Việt nam I✦I Hợp tác & phát triển bởi VietNet Ltd
Tạp chí Nhà Văn & Cuộc sống - Hội Nhà văn Việt nam > Blog > NHÀ VĂN > Góc Nhìn Nhà Văn > TRƯỜNG CA CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC 
Góc Nhìn Nhà Văn

TRƯỜNG CA CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC 

Kiều Bích Hậu
Last updated: 14 Tháng mười một, 2023 2:43 chiều
Kiều Bích Hậu
Share
SHARE

Trường ca là một thể loại có sức tải lớn trong thơ Việt Nam  đương đại, góp phần quan trọng vào các thành tựu chung của nền  văn học Việt Nam. Chúng ta có nhiều trường ca viết về các đề tài  khác nhau, nhưng ở một đất nước như Việt Nam, luôn phải đối mặt và phải chiến thắng những thế lực xâm lược lớn hơn mình, thì  trường ca chiến trận, dĩ nhiên, ở vị trí trung tâm của nền văn học bảo vệ Tổ quốc của cả dân tộc. Từ lâu, chúng tôi đã quan tâm đến vấn đề cốt lõi này, nhưng đến bây giờ mới thực hiện được. Đó là giới thiệu những trường ca chọn lọc, có tính chất tiêu biểu, viết về chiến  trận, mà ở đó, người chiến sĩ giáp mặt với giặc ở ví trí hàng đầu, nhân các sự kiện quan trọng của năm 2022: 50 năm chiến thắng B52 – trận Điện Biên Phủ trên không giữa bầu trời Thủ đô Hà Nội, 78 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. Chúng tôi lựa chọn đề tài này, còn có một ý nghĩa thời sự khác nữa: Chào  mừng 65 năm xuất bản tạp chí Văn nghệ Quân đội, một tạp chí trung tâm về văn học cách mạng và chiến tranh cách mạng bảo vệ Tổ quốc. Tạp chí Văn nghệ Quân đội còn là đơn vị Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân, nơi công bố nhiều tác phẩm xuất sắc về  đề tài chiến tranh bảo vệ Tổ quốc – đồng hành với cả dân tộc suốt ba cuộc kháng chiến cứu nước vĩ đại – cũng là nơi trưởng thành của nhiều nhà văn lớn của đất nước, trong đó có những người từng lãnh  đạo Hội Nhà văn Việt Nam qua các thời kỳ. 

Kỳ này, chúng tôi dành nguyên phần thơ để chúng ta chiêm ngưỡng thành tựu của trường ca chiến tranh mà cũng mới chỉ tập trung vào hai cuộc chiến tranh cách  mạng gần đây nhất là chống Mỹ và bảo vệ biên cương Tổ quốc. Một số trường ca chỉ trích những chương tiêu biểu nhất, hay nhất, do chính các tác giả tự chọn. Chúng tôi hy vọng ở các dịp sau, sẽ  giới thiệu tiếp các thành tựu hay nhất ở các thể loại sáng tác khác, và  về trường ca, sẽ tiếp tục giới thiệu từng chùm có các nội dung khác, nhân những ngày lễ trọng của đất nước.  

Ban biên tập tạp chí NHÀ VĂN & CUỘC SỐNG

***

HỮU THỈNH

TỜ LỊCH CUỐI CÙNG 

(Trích chương IV trường ca ĐƯỜNG TỚI THÀNH PHỐ) 

Thành phố đã hiện ra trước mắt các quân đoàn  

Treo rộn rực bao điều trong ánh điện  

Nghe sột soạt chút gì như kỷ niệm 

Qua khu vườn vừa giáp mặt đầu tiên 

Xe đang qua những cây số cuối cùng 

Nối thành phố và con đường mang tên Bác 

Những nhịp cầu, bùng binh xoáy lốc 

Cùng trận đánh hiện ra  

“Ngã tư, đường Tự Do, rẽ trái” 

Chiến sĩ nhẩm trong đêm  

Có lẽ sao rất dày và sáng  

Có lẽ gió rất lộng và thơm  

Ừ có thể  

Và còn nhiều thứ nữa  

Tất cả dễ thương và đáng quan tâm 

Nhưng chúng tôi không hề có thời gian  

Từng chuẩn bị chúng tôi biết thành phố mình lớn đẹp  

Từng hy vọng chúng tôi biết thành phố mình chua xót  

Và chúng tôi chào thành phố của mình  

“Ngã tư, đường Tự Do, rẽ trái” 

Chúng tôi nhận và chúng tôi truyền lại  

Súc tích một đề thi  

Câu trả lời buổi sáng  

Câu trả lời chúng tôi mang sẵn 

Qua rừng sâu ruộng nước trở về đây 

Có thể đọc qua màu da bộc phá 

Qua mùa đông men mét cổ tay gầy 

Cũng có thể một tiếng

Kinh đang vỡ 

Từ đôi môi của đồng chí Tà Ôi 

Anh tìm chữ khó khăn như người tiêu tiền mới  

Bàn tay cầm rìu mộc mạc mở ra 

Câu trả lời có thể là: thưa má 

Cho con mượn nhà làm trạm cứu thương  

Cho con lên tầng thượng đặt trung liên 

Chỉ cho con ra ngã năm Phú Nhuận 

Cũng có thể chỉ là im lặng  

Im lặng không cùng, im lặng của mồ hôi  

Câu trả lời có thể là cái chết 

Ngay cả khi đang gõ cửa nhà mình 

Gió cứ thổi phập phồng bao tâm sự 

Đưa chúng tôi tới đích của mùa xuân 

Nghe hơi nước những dòng sông gần gặn  

Cứ mơn man trong suốt ríu ran hoài 

Xin cám ơn nhạc sĩ  

Nói giùm cho chúng tôi  

Cái thao thức trước một tờ lịch cuối 

Sài Gòn ơi, ta đã về đây!  

* * *  

Tôi đã nghe bài hát xốn xang lòng 

Các cô gái làm đường đi đào củ chụp 

Hố thì sâu mà tay em gầy guộc 

Mưa miền Đông ướt áo các em rồi 

Bữa ăn trông lên cây  

Cây xác xơ thuốc độc  

Bữa ăn đào từ đất  

Đất lại bỏ hoang  

Củ chụp thôi đâu phải là trầm 

Đâu phải ngọc trai mà hiếm hoi lặn lội  

Rừng cồn gió bụng người đang đói 

Em vừa đào vừa hát Sài Gòn ơi! 

Tôi muốn nhắc em còn xa lắm Sài Gòn  

Còn xa lắm Củ Chi, Bà Điểm 

Những miệt vườn ở tận cuối dòng sông  

Nhưng tôi sẽ là người độc ác 

Nếu nhắc em thì tiếng hát sẽ ngừng 

Mưa to quá mà niềm vui dễ vỡ 

Nếu em buồn rừng còn có gì che 

Thôi cứ để cho em gái hát  

Đỡ mủi lòng củ chụp nát trên tay 

Sài Gòn ơi, ta đã về đây!  

Nghe người hát mà thương người quá thể  

Mưa đã tạnh mấy năm rồi, nhanh nhỉ  

Vẫn nghe hoài tiếng hát ấm rừng lên 

Mưa tí tách ở trong tôi từ ấy 

Cho hôm nay dào dạt với sông Tiền 

* * * 

Bởi nơi ta về có mười tám thôn vườn trầu, mỗi vườn trầu có bao nhiêu mùa hạ 

Chị đợi chờ quay mặt vào đêm 

Hai mươi năm mong trời chóng tối 

Hai mươi năm cơm phần để nguội 

Thôi Tết đừng về nữa chị tôi buồn 

Thôi đừng ai mừng tuổi chị tôi 

Chị tôi không trẻ nữa, xóm làng thương ý tứ vẫn kêu cô

Xóm làng thương không khoe con trước mặt  

Hai mươi năm chị tôi đi đò đầy 

Cứ sợ đắm vì mình còn nhan sắc 

Vẫn được tiếng là người đứng vậy 

Nhưng anh tôi vẫn còn  

Anh tôi che cho ngọn đèn khỏi tắt 

Hai mươi năm áo gấm đi đêm 

Chị màu mỡ mà anh tôi chẳng biết 

Nhưng chị tôi không thể làm như con rắn que cời  

Lột cái xác già nua dưới gốc cây cậm quẫy  

Chị thiếu anh nên chị bị thừa ra 

Trong giỗ tết họ hàng nội ngoại 

Bao nhiêu tiếng cười vẫn côi cút một mình  

Những đêm trở trời trái gió 

Tay nọ ấp tay kia  

Súng thon thót ngoài đồn dân vệ 

Một mình một mâm cơm  

Ngồi bên nào cũng lệch  

Chị chôn tuổi xuân trong má lúm đồng tiền  

Chị vẫn nhớ anh và mong anh như thế  

Và chị buồn như bông điệp xé đôi 

Bằng tuổi trẻ không bao giờ trở lại 

Anh đã nghe và cây cỏ cũng nghe 

Cây thương anh làm vành lá ngụy trang  

Dù vẫn biết không mát bằng bóng chị  

Dù vẫn biết không ấm bằng tóc chị  

Gió mùa khô một buổi vẫn tưng bừng  

Chị thổi ù dằng dặc suốt đời anh 

Chiếc khăn tay muốn làm buồm náo nức  

Chiếc khăn tay của một thời nước mắt  

Sẽ tung cờ hạnh phúc trước hàng hiên 

Nhưng đêm nay chị vẫn còn buồn  

Nhẫn vẫn lỏng ngón tay khô héo  

Chị ơi  

Bằng khắc khoải hai mươi năm đời chị  

Chị hình dung những bước của anh về  

Đêm dày thế chắc tiếng gà phải khỏe  

Anh lẽ nào vẫn chiếc gậy tầm vông?  

Em lẽ nào chỉ là một dòng sông  

Phải cay đắng quay dòng trước chiếc cầu Bình Lợi?  

Không thể rút về rừng đại đội một hàng ngang  

Đứng lọt thỏm giữa bao nhiêu thương xót 

Không thể nhìn đống súng thừa như nhìn thừa đũa bát  

Thừa đến nỗi những người còn lại 

Không dám nhận mình là may 

Hồi Mậu Thân toan tính biết bao điều  

Chị vẫn tin chữ hợp cuối trang Kiều 

Hoa mai nở hai lần hoa có hậu 

Chị vẫn tin có mùa thu xanh đền cho cuốc kêu tháng Sáu  

Minh họa Hà Bắc

Vẫn tin có ngày hái quả cho anh 

Bao giờ lúa trổ đòng đòng  

Lúa đang trổ  

Anh đang về đấy chị  

Vuông vải đêm nay là tiếng chim khách đó  

Anh sẽ nhận ra sao sáng của riêng mình  

Anh ở đâu đêm chờ đợi cuối cùng? 

Đêm quả thị  

Và sáng mai cô Tấm  

* * *  

Chiến dịch này ăn cơm không phải độn  

Mừng thì mừng mà thương mẹ bao nhiêu  

Ngày mai chúng ta đánh trận cuối cùng 

Đêm còn lạnh ở ngoài ta đấy bạn 

Ngoài ta độ này đang giáp hạt 

Cây rơm gầy xay giã cũng thưa đi 

Ngày mai chúng ta đánh trận cuối cùng 

Một nửa nhân dân ngày mai ta nhận mặt  

Nhân dân trở về từ bên kia mặt trăng  

Lại vằng vặc những bến bờ thương nhớ 

Ngài mai chúng mình tiến vào thành phố  

Đêm nay mẹ lại nhắc chúng mình đây 

Mẹ cả nghĩ và bố thường ít nói 

Lúa đồng mình mỏi mắt vẫn chưa hoe  

Ngày mai bố dậy sớm ra tàu 

Tàu vẫn chậm và đông người chạy bữa  

Bóng bố khuất sau nhà ga Chí Chủ 

Sắn độ này lên giá quẩy tòng teo 

Năm thì ngắn mà tháng Ba dài thế 

Nhìn trong nhà rộng rãi đến là lo  

Ngày mai chúng mình tiến vào thành phố  

Chẳng có cách chi báo tin cho mẹ 

Mẹ đỡ lo, thấp thỏm đôi bề 

Ba đứa con có mặt trong này 

Mấy cuộc chiến tranh mẹ gánh cùng một lúc  

Chiến tranh chẳng bao giờ chấm dứt 

Nếu một đứa con của mẹ không về 

Mẹ ít ngủ mẹ thường thức khuya 

Đêm nào cũng dài  

Căn nhà có mười mấy mét vuông 

Làm lụng đến già còn bao nhiêu tất bật  

Sáng úp mặt ngoài đồng  

Chiều còng lưng cuốc đất  

Qua Tết lại bắt đầu cơm sắn cơm khoai 

Từ chịu đựng và neo đơn của mẹ 

Bao việc làng việc nước lớn dần ra 

Nếu mẹ biết chỉ còn đêm nay 

Đêm nay nữa là con vào thành phố 

Mẹ sẽ khóc  

Rồi mẹ đi nhóm lửa  

Tưởng sáng ra là con đã có nhà  

Và em nữa, em chưa đi ngủ 

Đom đóm bay ngoài ngõ vơi đầy 

Tháng Ba đi trong vườn quả dông dài  

Bước thật chậm theo màu chì nắn nót  

Em tô đỏ dần các tỉnh miền Nam 

Những mắt na đang chín  

Đường số Một chạy thi với biển 

Biển mệt nhoài nằm thở ở Nha Trang  

Núi chồn chân trên đỉnh Chứa Chan  

Núi nhường bước cho đường vào thành phố  

Anh đang ở bên này thành phố 

Cách một mệnh lệnh  

Cách một trận đánh  

Cách một cây cầu, cách một đêm nay  

Đèn thành phố hắt lên áo anh 

Soi rất rõ từng chiếc khuy sứt mẻ 

Thành phố càng gần  

Càng không dám nghĩ nhiều đến mẹ 

Phải cố quên mẹ ngồi đứng không yên  

Dù chỉ có anh và ngọn cỏ lúc này. 

* * *  

Có run rẩy một lá buồm nhỏ xíu 

Không chở che  

Gió đẩy đến gần anh  

Sau trận bom  

Lại bắt gặp cái nhìn  

Ngây dại thế  

Và trong sạch thế  

Của bình yên  

Có thể quá đơn sơ  

Như là cỏ  

Cuối cùng không bị nát 

Ấy là chỗ mà đất còn giữ được 

Cho mọi tiếng ồn trận đánh khỏi bay đi  

Ấy là điều mà anh cố nói ra 

Không nói được  

Bỗng nhìn lên thấy cỏ  

Cỏ thật gần  

Chiến tranh đang chấm dứt 

Qua đêm nay  

Cỏ thành chiếc kèn môi  

Những ô cửa đầu tiên của thành phố kia rồi  

Nếu sáng ra mà anh nhìn thấy cỏ 

Tức là anh được thấy mẹ và em 

Anh chỉ thở mà không cần phải nói 

* * *  

Em cứ tô đậm nữa đi em  

Tô thật đậm để hiện ra đất nước 

Sớm mai em bổ con lợn đất 

Bao niềm vui sẽ tỏa dưới chân 

Em sẽ hiểu đất nước mình dành dụm  

Hiểu vì sao ta bớt giấy in thơ 

Để in phiếu đường, phiếu thịt 

Hiểu vì sao những thợ cày giỏi nhất 

Đang khoét chiến hào bằng một chiếc xẻng con  

Chiếc xẻng đã mòn  

Vẫn đắp cao đôi bờ công sự 

Đắp hối hả trong đêm châu thổ 

Đó là con đường đất nước đi qua 

Để trở về cây lúa  

Sớm mai đất nước vào thành phố 

Đêm nay xe pháo vẫn sang phà 

Với đôi dép tân binh  

Đất nước sẵn sàng giẫm lên nhiều thử thách  

Các chiến sĩ lái xe dốc bi-đông chè đặc  

Đất nước sẵn sàng thức trắng nhiều đêm  

Dù kẻ thù từng đàn đang tháo chạy 

Chúng gọi nhau táo tác trên trời 

13 nóc nhà cao 13 bến tát  

Nước Mỹ tát hoài ô nhục vẫn không vơi  

Em cứ tô đậm nữa đi em  

Tô thật đậm để hiện ra đất nước 

Hiện ra ngày chúng ta hằng mong 

Đất nước theo em ra ngõ một mình 

Cau vườn rụng một tàu đã cũ 

Đất nước đêm nay  

Năm mươi triệu người không ngủ 

Đang bóc đi tờ lịch cuối cùng…

***

THANH THẢO 

NHỮNG NGƯỜI DU KÍCH 

(Trích trường ca TRẺ CON Ở SƠN MỸ)  

… anh mở mắt trống trơn vùng cát  

nắng đổ lửa trời cao quay quắt 

làng cũ đâu  

những đường dừa mát xanh 

anh nhắm mắt  

thấy từng chùm trái ngọt  

những nấm cát gối đầu nấm cát 

những dấu chân  

cắm giữa xương rồng  

người đang sống  

nằm bên người đã khuất  

đêm trùm lên mùi cỏ dại 

 

đã nghìn lần như thế  

mỗi khi vượt qua  

một ổ phục kích một bãi mìn 

anh lại nhận ra hơi hướng  

những gì thân yêu cũ  

thấm trên đất cát ăn nằm  

se xót tận ruột gan  

gió lồng qua đồng ráng  

sa mù dâng khép cửa bầu trời 

biển thở nặng  

thủy triều lên chầm chậm  

pháo cầm canh rung  

phía núi Đầu Voi  

có làn khói mỏng manh  

len giữa hàng dừa nước  

nơi lặng im  

những người du kích quây quần 

ngọn lửa đuốc đủ cho nồi cơm chín 

trước hừng đông họ ăn vội ăn vàng 

 

rồi bên dưới  

khối sương mù đặc cứng  

căn cứ lại bắt đầu di chuyển 

những người chìm xuống hầm sâu 

như nước thấm vào lòng cát 

những người vụt trồi lên  

như đá mọc bất thần 

họ giữ bên trong gương mặt của làng 

một lối ngõ chói chang bông bụt 

tiếng gà gáy  

tiếng chân bò thậm thịch  

người đi cày đầu đội sao mai 

trưa cháy nắng  

múc lên gàu nước giếng  

lúc đói lòng ăn đỡ mấy củ khoai

  

nơi đất đai ngấm vào da thịt 

mảnh ruộng chua  

cũng truyền lại bao đời  

người già chết lại về gò núi ở 

để đất bằng cho con cháu sinh sôi 

mỗi xóm nhỏ cây cầu cửa rạch 

đều mang tên  

 người khai phá buổi đầu 

những tên tuổi thật thà như đất 

như cây cỏ trong làng  

ràng rịt lấy nhau  

nếu tất cả chỉ còn là ký ức  

thì ngày mai anh sẽ sống thế nào  

anh sẽ bắt đầu trở lại  

trồng một cây dương non  

gỡ hết mìn dưới nền nhà mình 

đời sống cứ trào lên phía trước 

anh sẽ nhớ sẽ quên  

như mọi người trong cuộc 

muôn ngọn sóng vỗ vào bờ cát 

gió không phút ngừng  

reo qua hàng dương  

những lối mòn  

như chỉ tay ngang dọc  

có thể mờ có thể đổi thay  

tóc rồi bạc gương mặt làng rồi khác 

chẳng hề chi!  

anh sống trọn tháng năm này  

anh đã sống hết mình  

như một người trong cuộc 

đã thương nhớ xót xa  

 căm uất thật lòng  

đã im lặng những khi cần im lặng 

đã nổ bùng mỗi lúc trước cơn giông 

trong bóng tối  

những con đường du kích  

chằng chịt căng những  

động mạch của làng  

“bao giờ về lại nhà ta  

ôm cây cột cháy cũng là thơm danh”(1)

bây giờ che tạm trời xanh  

nằm trên nền đất đắp chăn gió lồng 

trải qua rét buốt lửa nồng  

gia tài còn vẹn tấm lòng ấy thôi 

những người mọc thẳng giữa đời 

như rừng dương  

chắn ngang trời cát bay  

những người bền tựa rễ cây 

luồn trong đất đá cánh tay trụi trần 

họ dò tới những mạch ngầm bí mật 

đã nuôi được xương rồng  

 trên trảng cát  

với xương rồng họ tìm cách nở hoa 

 

những tiếng nổ ánh chớp  

khói trùm căn cứ Mỹ  

mảnh poncho chết cứng vắt rào gai 

quả đạn B40 rít qua vầng lửa 

chúng nó nháo nhào lũ chuột chù 

bị cháy  

(1) Ca dao kháng chiến.  

bố trí lại hàng rào phòng thủ 

mìn clây-mo  

hốt hoảng thét trong đêm  

và trực thăng pháo bầy bom tấn 

cứ dồn dập trút vào khoảng trống 

và đêm đêm trên giấc ngủ  

bọn giết người  

lại đè nặng  

những bóng đen trừng phạt 

 

có em bé ngồi thổi sáo bên sừng trâu 

thênh thênh giấc mơ mặt trời 

nghé ngọ mùa này cỏ lên non xanh 

chiều chiều lá tre phơ phất 

cơn gió tắt trong lùm dứa dại 

tiếng sáo nghiêng qua  

khói bếp thẫm mầu 

 

mắt những người du kích dõi về đâu 

lựu đạn choàng lưng  

tiểu liên áp ngực  

đêm này  

đột vô khu dồn hay pháo kích 

ăn nắm cơm khoai  

nghe nóng khô trong cổ  

bầy vạc đêm kêu đột ngột ngang đầu 

mắt những người du kích trôi về đâu 

bà ngồi lặng lảy từng hạt bắp 

hơn bảy mươi tuổi đời quần áo rách 

bóng tối 

cày trên vầng trán nhăn nheo 

cháu bên bà còm cõi giữ nia khoai 

chân bó giẻ vết thương chưa lành miệng 

câu hát ru đến lòng ta chết điếng

  

“chim bay về núi tối rồi  

không cây chim đậu không mồi chim ăn”…  

những đứa trẻ cởi trần  

chạy quanh tháp canh  

miệng chúng kêu như gió hát 

trò chơi giữa mặt trời lốc cát 

mùa tháng Ba líu ríu bầy chim sẻ 

những ngôi nhà vụt đứng dậy 

đã trở về 

những người thợ đục đá  

trên núi Đầu Voi  

những thợ hồ trộn vôi và mật 

bàn tay múa dẻo chiếc bay  

tiếng trẻ con xuyên mọi bức tường 

mái ngói tô mảng màu chói đỏ  

xơ dừa phơi nắng vàng rực rỡ 

nhịp hò dô 

trầm nặng đẩy thuyền lên  

những con thuyền thở dài  

trên cát trắng  

nghe da thịt nồng hơi biển mặn 

mùi cá tanh quanh bến cá buổi chiều 

người bán mua gồng gánh lao xao 

bao bếp lửa nhóm niềm vui sum họp 

các thiếu nữ gội đầu hong tóc 

trời khô ráo sao nở giòn lách tách 

trâu cạ sừng chim về tổ ngủ yên 

những cặp vợ chồng chuẩn bị cho 

chào đời những đứa con  

những đứa trẻ nằm mơ  

những bào thai khẽ đạp  

vô số mầm cây nảy từ ngực đất 

đêm mùa xuân thiêng liêng

  

những người báo thù  

lại rút về lùm dừa nước  

cùng với thủy triều  

nơi đây tiếp liền trảng cát  

đã vùi sâu những cặp mắt trong veo 

những đứa con bị tàn sát  

nấm cát nhỏ 

đắp lên gió  

dời chuyển phương nào 

biển gào thét và phía làng súng nổ 

tiếng trẻ khóc xuyên qua lòng họ 

từ đây không cuộc đời nào 

còn yên tĩnh  

muối mặn đắng mặt trời gay gắt 

trong bóng tối những cánh tay 

như dây lèo bện chặt  

căng giữa biển đen  

gió quần quật bốn bề  

Sơn Mỹ ơi những đêm dài có nghe 

tiếng lặng im trong lồng ngực 

người du kích  

tiếng hàng dương cụt ngọn 

trần mình lúc bão qua

  

giờ họ lắng từ xa  

tí tách giọt tranh trước hiên nhà 

trái dừa rụng dội vào nỗi nhớ 

mùi bắp rang thơm ấm đêm mưa 

 

bao nhiêu người đã đi  

cái khoảng trống mái nhà còn ở lại 

cứ nhói lòng ta mãi  

mấy bông cúc nở  

thầm giữa cỏ hoang  

và bóng mát tàu lá chuối  

che nghiêng  

một khoảnh khắc bên đường  

có thể 

chỉ phút sau đời họ bỗng dừng 

những người cách nhau dăm ba tuổi 

giữa cuộc chống càn  

hay những tao ngộ chiến thường 

xuyên trong bóng tối  

họ nằm ngay bãi cát rào kẽm gai 

gối đầu lên đám lúa đang chờ gặt  

đồng đội thiếu nhau từng bữa cơm 

những đêm luồn sâu vô ấp 

ánh chớp lóa trên mái tôn hầm hập 

giọt nước mắt mẹ mình  

vùi lẳng lặng trong tro  

đều soi rõ các anh  

soi rõ đến tận cùng  

những cuộc đời  

đã trao cho vùng cát này  

không một lời mặc cả  

Tháng Ba năm 1976  

Tháng Ba năm 1978 

***

TRẦN MẠNH HẢO 

TÌNH CA  

(Trích trường ca BẦU TRỜI TRONG LÒNG ĐẤT) 

Đất sâu trời chẳng thể vào  

Hoàng hôn  

Mặt trời như một vết thương 

Mặt trời chìm xuống đất  

Anh cũng chìm xuống đất  

Địa đạo mở ra cánh cửa ngôi nhà 

Anh sung sướng suýt bật òa tiếng khóc  

May mà anh kịp hát vu vơ  

Những người du kích  

Như mặt trời vừa lặn xuống đâu đây 

Anh gặp lại bạn bè thời tinh nghịch 

Sờ mặt nhau để đoán tên người  

Anh chào tạm biệt mặt trời 

Mặt trời chìm xuống đất rồi hoàng hôn  

Trên đầu bạc một sao hôm 

Anh xin tạm biệt cả vòm trời sao  

Trăng lên thì gác miệng hào cho anh  

Xin chào gió của trời xanh 

Thương anh gió thổi một mình gió thôi 

Kẻ thù xóa mặt đất rồi  

Chỉ còn địa đạo nên người tìm nhau 

Trái tim bám trụ đất sâu  

Kẻ thù nào thấy em đâu trong hầm  

Đạn bom gào cũng lặng câm 

Đất mang trọn tấm lưng trần che ta 

Đã tìm lòng đất sâu xa  

Thì xin gởi lại trời và cỏ cây  

Anh mang xuống địa đạo dày 

Một cây súng với nghìn ngày xa em 

Từ trong lòng đất, lòng đêm 

Bàn tay người thắp lửa lên cho mình 

Mặt em quầng sáng lặng thinh 

Mặt trời trong đất mang hình trái xoan  

Vòm trời trên đầu anh chính là mặt đất  

Đất dưới chân anh cũng đất thật rồi 

Cho anh hít hết mùi ẩm mốc 

Để căn hầm em thở được tinh khôi 

Địa đạo cuốn anh vào như cuốn chỉ 

Anh đang chơi trò trốn tìm với cuộc chiến tranh  

Kẻ thù bên ngoài đang tức tối 

Chúng biết là em sắp gặp anh  

Em đấy ư?  

Em vừa trồi lên mặt đất chống càn 

Sau trận đánh em lại về lòng đất 

Vợ anh đó mà anh không ngờ nổi 

Muốn ôm chầm lấy em  

Lại sợ em tan thành bóng tối  

Đất bốn bề đất không hề nói 

Em cũng không nói một câu gì 

Ở đây là Củ Chi  

Ở đây là địa đạo  

Ở khoảng giữa anh và em là ba năm xa cách  

Là hy vọng là đạn bom sống chết 

Trên đầu chúng mình không phải sấm đâu  

Bom đang chuyển đất rơi đầy trên tóc  

Địa đạo đong đưa như nhịp võng 

Bom rung làm anh ngã vào em 

Ta ôm lấy nhau để đất đừng chao đảo  

Ta ốm lấy nhau để vẫn còn địa đạo 

Để dưới lòng đất sâu con người vẫn con người.  

Niềm vui là của nụ cười  

Sao em lại khóc, ướt rồi cái hôn 

Đất sâu nào có dỗi hờn  

Mà tay ôm súng quen hơn ôm người?  

Không mang theo nổi mặt trời 

Muôn vì tinh tú ở ngoài tình yêu 

Ôm em mà nhớ em nhiều  

Mắt không vượt nổi ba chiều bóng đêm  

Nhưng em thì vẫn là em  

Mùi hương mái tóc còn nguyên ngày nào  

Tóc dài chảy suốt chiêm bao 

Để anh buộc tóc em vào tóc anh  

Kẻ thù muốn em héo úa xanh xao 

Em vẫn đầy như trái xoài mùa hạ 

Em tự chín chờ anh về hái quả 

Vồng ngực em thách thức đạn bom thù  

Da thịt em làm nguội cuộc chiến tranh 

Em đầy ắp như là lòng đất  

Anh đang vào lòng đất để tìm anh 

Để tìm lại những xóm làng đã mất 

Em mới hạt mầm đây giờ đã xanh cành  

Đôi mắt em mang màu chi thế 

Thịt da em tưởng hụt hẫng lại no tròn 

Gương mặt em, gương mặt em mảnh dẻ  

Gương mặt rộng vô cùng như mặt bể  

Lại thu vào như thể chiếc gương con  

Chúng ta yêu nhau từ thuở trên mặt đất  

Vạt cỏ em ngồi trăng vừa kịp đến soi  

Ngôi sao sáng đến không còn nước mắt  

Đêm trong làng ngọn cỏ cứ ngây ngây  

Chúng ta yêu nhau thuở vòm cây vòm trời là bạn 

Con chim kêu một tiếng giật mình 

Bàn tay anh tìm tay em khẽ chạm 

Gió trên đầu làm rối cả vòm xanh  

Chúng ta yêu nhau thuở hạt thóc nằm mơ ngủ 

Những mầm cây ngơ ngác nhìn trời  

Em giống hệt mầm cây trên mặt đất 

Mọc lên từ khát vọng của mồ hôi  

Khi chúng ta yêu nhau trong lòng đất  

Trời đêm ngoài kia đang chuyển màu gì?  

Những ngôi sao xanh chẳng tìm thấy em  

Vầng trăng mọc một mình không tình ái 

Gió ngạc nhiên vì anh vừa biến mất 

Bom vẫn rơi ở chỗ cũ em ngồi 

Khi chúng ta yêu nhau trong lòng đất  

Ngôi sao nào cô độc chửa thành đôi?  

Em như sáu tháng mùa mưa anh không còn chỗ núp  

Em là mùa khô nắng muốn vỡ đầu 

Anh đầy vơi theo vòng tay em ủ ấp 

Đất bốn bề mà ngỡ đất đi đâu 

Ngỡ anh với em vừa hóa thành mặt biển  

Đất chao nghiêng theo nhịp điệu con người  

Bom rung chuyển hay tình yêu rung chuyển  

Mà đất vừa chao đảo hệt vành nôi!  

Lời bóng tối:  

Tôi là bóng tối muôn đời  

Chỉ mình tôi thấy hai người yêu nhau  

Trong tôi họ tự bền lâu  

Trở về cái thuở ban đầu phôi thai  

Cưu mang lại mặt đất này  

Từ trong địa đạo con người vươn lên  

Tôi là bóng tối màu đen  

Chỉ mình tôi biết chuyện riêng hai người…  

Lời rễ cây:  

Mặt đất sai tôi xuống đây  

Để tôi thay mặt bầu trời chứng nhân  

Tình yêu sinh nở âm thầm 

Như công việc của tôi làm xưa nay  

Tôi buông chùm rễ tơ dày  

Để nuôi sống những gốc cây cháy bầm  

Người ơi thân nhập vào thân 

Tro tàn mặt đất đang dần hồi sinh.  

Lời khẩu súng:  

Chứng nhân tình ái của anh 

Góc lên thành đất tôi canh cho người  

Trần như khẩu súng vậy thôi 

Họ đang tái tạo mặt trời, mặt trăng  

Chiến tranh mặt đất thét gầm 

Mà lòng đất vẫn nghìn năm con người  

Tình yêu thắng đạn bom rồi 

Hát ru hạnh phúc góp lời lặng im… 

 ***

NGUYỄN ĐỨC MẬU 

TRẬN CUỐI CÙNG 

(Trích trường ca SƯ ĐOÀN)  

…  

Mở đầu cho đêm hội hoa đăng 

Các cỡ đạn gầm vang các ngả 

Đạn bảy nhăm ly từ tiểu đoàn tăng 

Đạn một trăm ba mươi ly từ trung đoàn pháo  

Súng nhỏ, súng to cánh bộ binh mình 

Chúng ta làm trận bão  

Cho đêm dài sống lại bình minh 

Bàn tay tôi và anh  

Chúng ta cùng lắp đạn  

Cầm trên tay cả mùa màng vàng óng  

Sức sông Hồng, sông Mã chảy vào đây  

Đất nước nghèo cực nhọc quanh năm  

Đồng bằng phì nhiêu dồn cho cỡ đạn  

Những nhà máy dồn cho cỡ đạn 

Máu, mồ hôi dồn cho cỡ đạn  

Ôi tháng Tư vòm đêm chuyển động 

Sao trên trời, sao dưới đất tìm nhau 

Giờ phút ấy đất trời thắp sáng 

Giờ phút ấy con người thắp sáng 

Lửa bay lên, gió nóng chạy trên đầu  

Đây tiếng nổ cho đất đai đã mất 

Đất đau thương chúng ta phải giành về  

Đồng của lúa khoai sao vành đai trắng?  

Sông có cầu sao cầu gãy nhịp? 

Đất hai miền sao đất chia ly?    

Một thời trái bom ném vào chiếc hạt  

Đất gieo trồng thành địa dư chiến tranh  

Viên đạn nằm trên tay tôi, tay anh 

Lá cờ chuẩn trên tay trung đội trưởng 

Khẩu lệnh: – Bắn  

Vỏ đạn rơi loảng xoảng  

Màn đêm xé ra, nối lại bất ngờ 

Những quân cờ xóc khỏi bàn cờ 

Giặc phản kích, giội bom vào trận địa  

Khẩu đội Một bay cả người lẫn pháo 

Số đạn thừa dồn sang khẩu đội Hai 

Khẩu đội Ba mười đợt bom rơi 

Pháo gãy chân càng, người vai trần vác pháo  

Trời rung chuyển mọi hành tinh xa lạ  

Đất vặn mình, quặn thắt từng cơn 

Như người mẹ sinh con vật vã 

Hòa bình ra đời cùng buổi sớm mặt trời lên… 

Anh nói gì về hạnh phúc cùng em 

Ngày hôm nay có bao người ngã xuống  

Ngày hôm nay có bao tờ thiếp mời 

Tìm bạn bè  

Gõ cửa báo tin vui…  

Những bộc phá viên mở hàng rào thứ nhất  

Những pháo thủ trẻ măng trong trận cuối cùng  

Họ đã sống hết mình  

Họ góp lửa cho ngày toàn thắng 

Sau súng nổ, hòa bình tràn nắng 

Đó là điều mong muốn của người đi  

Thưa mẹ  

Đã nhiều năm chúng con xa nhà 

Mẹ bấm đốt ngón tay tính trăng tròn mỗi tháng  

Chúng con đi dọc miền Tây,  Trường Sơn…  

Ngón tay khô gầy  

Mẹ tính đốt thời gian  

Khi mười ngón tay mẹ đầy vầng trăng mọc  

Thì chúng con giải phóng Sài Gòn. 

Minh họa Hà Bắc

Năm Sáu tám có những người đồng đội  

Đi theo con đường này  

Với ngọn cờ cầm tay  

Màu đỏ mọc giữa tiếng gầm đại bác 

Mùa hè năm Bảy lăm  

Chúng tôi theo con đường họ bước 

Ngọn cờ mang mặt trời vào thành phố  

Hôm nay triệu người nhìn lên trời cao  

Chúng tôi nhớ ngọn cờ năm nao 

Màu đỏ nằm nơi mắt khép bạn bè 

Ôi đôi mắt  

Muốn ôm lấy màu cờ lần chót 

Tưởng giây phút giã từ có thể mang đi  

Nhưng màu cờ các anh muốn mang đi  

Là màu cờ các anh gửi lại  

Vâng, có lúc giữa trời cao vời vợi 

Ngôi sao rơi thầm nhắc tên người  

Đường cắm cờ xa không, bạn ơi…? 

Chúng tôi không tính bằng cột số 

Đường dài theo ba mươi năm súng nổ 

Vỏ đạn đồng  

Trải kín dấu chân đi  

Hỡi những người hôm nay không trở về  

Lồng ngực các anh chắn luồng đạn bắn  

Cái đích con đường các anh ngã xuống  

Chúng tôi vào thành phố, kéo cờ lên…  

Ngọn cờ mọc xôn xao vòm cây xanh 

Dưới gốc cây  

Có dòng máu đỏ  

Ngọn cờ mọc trên nóc trời thành phố 

Mặt đất còn lởm chởm rào gai    

Những người cắm cờ năm Sáu tám 

Những người cắm cờ năm Bảy lăm 

Họ vắng mặt ngày vui sum họp 

Chúng tôi nhớ nhau nhìn vết đạn trên cờ  

Vết đạn trên cờ cháy lên câu hỏi: 

Có nơi đâu như đất nước mình 

Một ngày vui hòa bình  

Ba mươi năm súng nổ…?  

Ôi ngọn cờ đo hết mọi hy sinh.  

IV. DIỄU BINH  

Nào xếp hàng cùng nhau diễu binh 

Đội ngũ Sư đoàn tụ về thành phố 

Bầu trời rộng hôm nay làm trống vỗ 

Mây cũng diễu hành trắng xóa vòm cao  

Mặt đất dòng người nối lại gần nhau 

Cây nối liền cây xanh rờn áo lá 

Nhà nối liền nhà, phố liền với phố 

Cờ nối liền cờ bay rợp trời xanh 

Nào xếp hàng  

Tất cả diễu binh  

Nhìn vào hàng quân tôi nhận ra bạn bè  

Những chiến sĩ bắn cháy xe bọc thép 

Những chiến sĩ phá cầu ghìm giặc 

Những chiến sĩ đặt mìn clây-mo mở cửa rào gai…  

Hôm nay mỗi con người  

Hai khoảng sáng giội vào tôi một lúc:  

Dáng họ bật lên khỏi chiến hào lửa táp 

Dáng họ bước đi trong đội ngũ sư đoàn 

Họ bước trên đường nhựa nhịp nhàng  

Những khẩu súng không phát ra tiếng nổ  

Những máy bộ đàm không phát ra mật mã  

Con người nói với nhau bằng ngôn ngữ thường ngày  

Thành phố tung lên triệu quả bóng màu rực rỡ  

Niềm vui nổ tung tiếng đại bác rung trời  

Thành phố hôm nay náo động dòng người  

Ngỡ khắp ngả đâu cũng là đại lộ 

Màu áo xanh tràn vào đường phố 

Nhà nối nhà mở cửa đón màu xanh  

Em đứng nhìn, em có nhận ra anh 

Anh đang ở nơi dòng người đông nhất  

Tóc bạc lưa thưa, khăn rằn phơ phất 

Con đứng dưới cờ  

Má có nhận ra con…?  

Chúng ta chào rộng lớn tấm lòng dân  

Đội ngũ đi qua sắc màu nồng nhiệt 

Đi qua nụ cười  

Đi qua nước mắt  

Đi qua bàn tay vẫy, tiếng hò reo… 

Mùa hè ơi! Như lạc đến nơi đâu 

Chân ta bước râm ran đường nhựa 

Hôm qua ở rừng  

Hôm nay ở phố  

Nhiều năm xa cách đổi lấy phút giây gần  

Hạnh phúc tràn trề ánh mắt trời xanh  

Hạnh phúc thấm vào nụ cười, giọng nói  

Hạnh phúc có sắc màu, âm thanh, hình khối  

Ta được tận mắt nhìn  

Ta được thỏa lòng nghe  

Màu cờ, hàng cây, dòng người dồn tụ  

Sao lạ lùng lạc giữa cơn mơ    

Chúng ta chào nhân dân kính yêu 

Người thắng trận chào đất trời giải phóng  

Thành phố hôm nay như vườn cây trái chín  

Chúng ta là đàn chim gặp được mùa đầu 

Thành phố hôm nay như một gia đình lớn  

Chúng ta đi xa mong mỏi ngày về  

Qua ánh mắt nhận ra tình ruột thịt 

Gọi nhau mà chưa biết tên nhau 

Cửa mở cuối cùng dẫn chúng ta vào thành phố 

Cách xa nhiều, giờ thấy mặt người thân  

Đi cùng xe tăng, tên lửa, pháo binh 

Sư đoàn tôi trong đội hình chủ lực 

Hai cuộc chiến tranh  

Đánh thắng nhiều loài giặc 

Màu áo xanh chiếm lĩnh phương trời  

Máu, mồ hôi sư đoàn chảy đến đâu 

Thì đội ngũ dài theo đến đó 

Vai kề vai thành cánh rừng xanh lá 

Nào xếp hàng  

Tất cả diễu binh.  

1977-1978

*** 

TRẦN NHUẬN MINH 

MỘT TRĂM BƯỚC 

CUỐI CÙNG  

(1979)  

Một chiều, cuối tháng 4-1979, trên đường đi thực tế sáng tác ở biên giới phía bắc, tình cờ tôi được đọc một mẩu tin trên báo Nhân Dân, về một nữ công nhân lâm trường đã đưa giặc vào bãi  mìn. Mấy dòng tin này đã làm tôi rất xúc động, nó luôn ám ảnh  tôi và tôi đã viết một mạch xong bản trường ca này. Tác phẩm đã đăng báo và sau đó, đã in trong tập thơ Thành phố bên này sông (1982) của tôi. Tôi rất tiếc là ngày đó, tôi đã không ghi tên cô công nhân lâm trường dũng cảm hiếm có ấy, vào trường ca và bây  giờ, tôi cũng không có điều kiện lục tìm lại trong đống báo chí tư  liệu cũ mà tôi còn xếp cao ở trong phòng làm việc của mình. Tôi  rất biết ơn báo Nhân Dân đã cho tôi tư liệu và nguồn xúc cảm để tôi viết được tác phẩm này.  

Tôi muốn gì ư?  

Tôi muốn sống  

Tôi muốn làm mẹ…  

Cái giản dị tột cùng sao giờ khao khát thế  

Nhưng tôi không có cách nào 

99 BƯỚC  

Thực ra thì tôi có cách đấy 

Nếu tôi muốn cứu con tôi  

Đứa con đang bắt đầu thành người 

Nằm co trong bụng tôi như một con tôm  

Búng vào sườn tôi như một con tôm 

97 BƯỚC 

Tôi sinh ra ở một làng quê 

Có lũy tre xanh như bao làng quê khác  

Tôi lớn lên đi học  

Dở dang chưa qua được lớp 10 

Một thế hệ đã vào đời như vậy đấy 

Có thể nói cái gì cũng dở dang 

Chỉ tuổi thanh xuân là nguyên vẹn 

Hiến dâng cho Tổ Quốc  

Tôi đã góp một bàn tay nhỏ 

Mở con đường lớn Hồ Chí Minh 

Ngang dọc Trường Sơn những năm 

Gian khổ và hùng tráng  

Tôi về lâm trường  

Giữa lúc người Hoa chảy đi như một dòng lũ xối 

Không sức nào cản được  

91 BƯỚC  

Tôi đếm từng bước chân  

Không, tôi chỉ đoán chừng như vậy 

Cái khoảng cách cuối cùng này 

Xuyên qua đời tôi như một cây xương rồng gai  

Cơ thể tôi cảm biết sâu sắc 

Tất cả sự chà xát của nó  

Cái khoảng cách cuối cùng này 

Xuyên qua đời tôi như một tia chớp giật  

Tôi nhận ra mình hoàn toàn trong sạch  

Tinh khôi như vừa sinh ra… 

Tôi đã chọn cho mình một cách sống  

Thì tôi cũng chọn cho mình một cách chết  

Chọn cách chết nghĩa là chọn cách sống  

Và tôi ngẩng cao đầu  

Thanh thản đi…  

86 BƯỚC  

Tôi đã tập, đã tập, đã tập  

Không phải tập đi, mà tập nhìn 

Để hiểu được những biến đổi rất nhanh  

Của thời đại  

Để tôi không chóng mặt  

Khi nhìn vào ngôi sao đỏ lấp lánh 

Hiện lên trên mũ kẻ thù  

Đã nhiều năm đứng sát sau lưng chúng ta… 

Ngôi sao đỏ tôi hằng tin yêu 

Suốt những tháng năm tôi thơ ấu 

Tuổi thơ ấu của tôi đã bị phản bội 

Niềm tin yêu của tôi đã bị phản bội 

Không nỗi đau nào giống nỗi đau nào  

78 BƯỚC  

Nhưng nỗi đau này của tôi 

Cả dân tộc tôi đang phải chịu đựng 

Không, dân tộc tôi không phải chỉ có chịu đựng  

Dù chúng tôi đã tự kìm chế 

Và nhận về mình một phần hy sinh 

Chúng tôi đã khép lại một cuộc chiến tranh  

Không muốn lại mở ra  

Cuộc chiến tranh khác nữa 

Chúng tôi muốn đất mọc lên cây lúa  

Mặt sông mọc lên cây buồm 

Còn tôi ư? Tôi muốn sinh con 

Được bế bồng như bao người mẹ 

Được bình thường như bao người mẹ  

Được dịu ngọt và độ lượng như bao người mẹ 

Chính vì thế, chúng tôi đã tự kìm chế  

Dù…  

69 BƯỚC  

Tôi đếm từng bước chân  

Không, tôi chỉ đoán chừng như vậy 

Và như thế, khoảng cách giữa tôi với cái chết 

Cứ gần lại đến khủng khiếp 

Đây là cuộc chiến tranh một mất, một còn  

Một mình tôi, tôi cũng phải là một dân tộc 

Một mình tôi, tôi cũng phải chịu trách nhiệm 

Trước lịch sử  

Một mình tôi, tôi cũng phải chiến thắng  

Tôi muốn kêu to lên một tiếng 

Tổ Quốc! 

Nhưng kêu lên để mà làm gì 

Giữa cánh rừng đổ ngổn ngang 

Vì đạn đại bác địch  

Giữa những xác chết  

Xác đồng đội tôi và rất nhiều xác giặc  

Có thể nói là trùm lợp lên nhau 

Dấu vết của một trận đánh giáp lá cà 

Một trận đánh mà ngoài con dao găm  

Cái dây lưng hay hòn đá  

Ngoài nắm tay hay những cái răng 

Tất cả vũ khí khác đều vô ích  

Tôi đã đánh một trận như thế 

Với thứ vũ khí cuối cùng trong tay 

Báng một khẩu súng trường đã gãy 

Tôi cầm đập bừa vào mặt giặc 

Chúng đông vô kể  

Nhưng sức lực thì có hạn thôi 

Chúng hoảng sợ chạy xa tôi 

Tôi bị bắt không phải vì chúng mạnh 

Mà vì con tôi đã lên tiếng  

Nó đạp vào sườn tôi một cái 

Mạnh đến nỗi làm tôi chao đi 

Tôi rủn cả ruột gan  

Tối sẩm cả mặt mày…  

Hỡi những ai, những ai, những ai 

Sẽ đọc niềm tâm sự này của tôi 

Hãy hiểu cho tôi cái lúc đó nhé 

Cái lúc tôi rủn cả ruột gan 

Tối sẩm cả mặt mày  

Cái lúc tôi gần như buông tay 

Cái lúc ấy – một khoảnh khắc thôi 

Nhưng bây giờ đã là tất cả  

Tôi tự trách mình tại sao lại như vậy  

Nhưng tôi không thể giải thích được… 

CÓ LẼ CHỈ CÒN 2 – 51 BƯỚC CHÂN

Nhưng tôi không thể giải thích được

Thực tình là lúc ấy, một khoảnh khắc thôi

Tôi không nghĩ được cái gì khác

Ngoài một niềm mong manh

Như cánh bướm này

Con tôi

Con tôi đấy!

Cái giọt máu nhỏ nhoi

Cái bóng dáng cuối cùng của tôi

Sự ký thác của tôi trên mặt đất

Nó đang đòi sự sống

Tôi là người duy nhất ở trên đời này

Được biết nó và được chịu trách nhiệm về nó

Thoáng nghĩ ấy làm tôi bàng hoàng

Và thế là, rất nhanh

Tôi bị bắt

Và bây giờ, chúng bắt tôi dẫn chúng

Chúng ngu đến nỗi, tưởng rằng

Vì một đứa con, dù đó có thể là tất cả

Đối với tôi

Tôi có thể làm theo ý chúng

Chúng thúc tôi đi

37 BƯỚC

Còn bây giờ, tôi thúc chúng đi

Bởi tôi biết, tôi phải đi đường nào

Để tìm về với Tổ Quốc

Nhưng thoạt đầu, tôi chưa nghĩ được như vậy

Và tôi dẫn chúng đi loanh quanh

31 BƯỚC

Ngày đã mở đầu như thế nào

Không phải với mặt trời lên và tiếng chim hót

Ngày đã mở đầu

Bằng hàng loạt đại bác

Vào lúc hơn 12 giờ đêm

Vào lúc bạn tôi đang ngủ say

Còn tôi thì thức gác

Tôi chưa bao giờ

Nghe thấy tiếng đại bác

Dính liền nhau thành một mảng

Rền ở trên trời

Rền ở dưới đất

Tôi cũng chưa bao giờ trông thấy

Kẻ thù đội mũ, mặc áo như ta

Chạy sau lá cờ ta

Bắn vào ta bằng khẩu súng ta cầm…

24 BƯỚC

Tôi nghe vang tiếng những bước chân

Cuối cùng

Của tôi

Trong rừng cây

Tôi thấy chợt hiện lên

Dáng mẹ hao gầy

Còng lưng xách nước

Cái cầu ao

Gióng tre ngà thân thuộc

Mẹ ơi!

Sẽ có nhiều người nuôi dưỡng mẹ thay con

Nhưng con của mẹ thì không ai thay được

Cho dù thế, con cũng không muốn mình

Có số phận khác với các bạn con

Những người suốt tuổi thanh xuân

Đã đứng cùng con bên vách chiến hào

Đất bóng nhẫy lên vì những vết xẻng

Tay hứng giọt nước trong

Chảy từ một rễ cây

14 BƯỚC

Bằng con đường này

Tôi lại gặp người yêu

Anh đứng chờ tôi

Một mình trong bóng tối…

Anh yêu ơi, tôi nói

Hãy tha thứ cho em

Những gì em vụng dại…

12 BƯỚC

CÓ LẼ CHỈ CÒN 10 BƯỚC – 9 BƯỚC NỮA THÔI

Tôi đã đặt chân lên con đường mòn nhỏ

Chạy qua bãi cỏ hoang

Sau bãi cỏ hoang là dãy đồi nhấp nhô răng cưa 

Các cỡ súng của ta  

Đã phục sẵn ở đó  

Hai bên đường, nấp trong cỏ 

Là những quả mìn và những mũi chông sắt  

Chính tôi đã cùng đồng đội 

Gài mìn và cắm chông… 

Ơi bãi cỏ thân yêu, bãi cỏ hiền lành 

Đã cất giấu bài ca  

Hãi hùng và dang dở của tôi 

Sẽ cất lên bài ca  

Bi tráng và chiến thắng của tôi… 

Quân giặc đã lọt vào trận địa rồi 

Đây là việc cuối chót  

Tôi có thể làm được  

Vì sự sống còn của Tổ Quốc  

Con ơi!  

Đứa con đang thành người và quá bé bỏng của mẹ  

Sự ký thác của mẹ  

Cái bóng dáng cuối cùng của mẹ 

Hãy yên, hãy yên nào  

Đừng có thức tỉnh vào lúc này 

Đừng có đạp bụng mẹ vào lúc này 

(Nếu vậy, mẹ sẽ không có đủ can đảm) 

Đừng có… đừng có…  

Chỉ cần một phút nín thở  

Mẹ sẽ chạy ào vào bãi cỏ  

Và thế là những kẻ giết con 

Sẽ tan xác trong những tiếng nổ dây chuyền 

Của mìn và những loạt đạn trên đồi xả xuống  

Nào, hãy yên, hãy yên  

Mẹ ru con một lời cuối cùng 

Một lời ru không có âm tiếng 

À ơi… ả à ơi…  

Hãy ngủ ngoan, con  

Cái ngủ mày ngủ cho ngoan… 

Cho…  

Cho lòng mẹ thêm thanh thản 

Cho người mẹ thêm nhẹ nhõm 

Để mẹ chỉ cần dang hai cánh tay ra 

Thế là mẹ con ta  

Sẽ bay lên như cánh chim  

Sẽ bay lên… 

bay lên… 

bay lên… 

Như cánh chim…  

Viết ở Biên giới 4-197

Share This Article
Twitter Email Copy Link Print
Previous Article MYANMAR độc hành dưới mặt trời 
Next Article “Ăn” vào giáo dục là “ăn” vào tương lai dân tộc
Leave a comment

Để lại một bình luận Hủy

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Bài nổi bật

Thơ Lý Hữu Lương

Lý Hữu Lương sinh năm 1988 tại Kiên Thành – Trấn Yên – Yên Bái, dân tộc Dao. Hiện anh…

By Đường Uyên 6 Min Read
Tác phẩm của Maria Filipova-Hadzhi, Bulgaria

Nữ tác giả Maria Filipova-Hadzhi sinh năm 1954 tại làng Sitovo…

17 Min Read
Xét tặng danh hiệu Nghệ nhân tại Hà Nội lần 4: Dấu hỏi về tính minh bạch

Trong lần thứ tư xét tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú…

11 Min Read

Tác giả

Võ Thị Xuân Hà 1 Article
Nhà văn Võ Thị Xuân Hà sinh tại Hà Nội.…
Sao Khuê 3 Articles
Chia sẻ một chút thông tin về bạn. Những thông…

Ý kiến

Thơ Nguyễn Khang

Ta vẫn viết mỗi ngày trên sỏi đá…

29 Tháng 5, 2025

Thơ Đào Hồng Tử

Con không biết/ có một mảnh…

29 Tháng 5, 2025

Thơ thiếu nhi Huyền Nhung

Tác giả Huyền Nhung tên thật…

28 Tháng 5, 2025

Thơ Lý Hữu Lương

Lý Hữu Lương sinh năm 1988…

28 Tháng 5, 2025

Thơ Nguyễn Đức Toàn

Nguyễn Đức Toàn sinh năm 1978…

28 Tháng 5, 2025

You Might Also Like

Góc Nhìn Nhà VănThơ

Vịn thơ để sống và truyền cảm hứng

Chỉ trong quý I năm 2025, Phạm Thị Hồng Thu đã cho ra mắt hai tập thơ…

8 Min Read
Chân Dung Cuộc SốngGóc Nhìn Nhà Văn

ẤN TƯỢNG VỀ MỘT BẬC LƯƠNG Y – CƯ SĨ GIỮA ĐỜI THƯỜNG

Lần đầu tiên tôi gặp Thầy Chân Không Không là trong một sự kiện…

7 Min Read
Chân Dung Cuộc SốngĐối Thoại Với Cuộc SốngGóc Nhìn Nhà Văn

GIÁO SƯ LÊ VĂN LAN – TRÍ TUỆ VƯỢT THỜI GIAN

Tôi có dịp gặp lại Giáo sư Lê Văn Lan trong một sự kiện đặc biệt tháng năm 2025…

7 Min Read
Góc Nhìn Nhà VănThơ

Ngọn đuốc xanh cho mọi nền văn hóa– Phát hiện mới về Hồ Chủ tịch qua tập thơ “ÁNH DƯƠNG CÒN MÃI”

Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết tinh giữa tinh thần cách mạng vô sản…

11 Min Read
Tạp chí Nhà Văn & Cuộc sống - Hội Nhà văn Việt nam

TỔNG BIÊN TẬP: TRẦN ĐĂNG KHOA

Phó tổng biên tập: Nhà văn VŨ ĐẢM
Đặc trách website: Nhà văn KIỀU BÍCH HẬU

Ban biên tập: NGUYỄN CHU NHẠC, NGUYỄN HỮU HÀ, BÙI HOÀNG TÁM, HOÀNG ANH SƯỚNG, LÊ VĂN VỴ
Giấy phép xuất bản: 232/GP-BTTT ngày 27/4/2021

Tòa soạn: Số 9 Nguyễn Đình Chiểu, Hai Bà Trưng, Hà Nội
✦Email: [email protected]
✦Tel: 094 735 8999

Văn phòng đại diện tại Bắc miền Trung: LÊ VĂN VỴ
Địa chỉ: Đông Tiến – Thạch Trung – Tp. Hà Tĩnh – Tỉnh Hà Tĩnh   Tel: 0964981345 

Văn phòng đại diện tại Thành phố Hồ Chí Minh: PHẠM HÙNG PHONG
Địa chỉ: Golden King Tower, 15 Nguyễn Lương Bằng – PMH – Q. 7 – Tp. Hồ Chí Minh Tel: 028 710 88879

Văn phòng đại diện tại Tiền Giang: TRẦN ĐỖ LIÊM
Địa chỉ: Số 744 Lý Thường Kiệt – Phường 5 – Tp. Mỹ Tho – Tiền Giang  Tel: 0913962863

Văn phòng đại diện tại Bạc Liêu: LÊ THANH QUANG
Địa chỉ: 44 Phạm Ngọc Thạch- P.1 – Tp. Bạc Liêu  Tel: 0939269779

News

  • BÀI NỔI BẬT
  • NHÀ VĂN & CUỘC SỐNG
  • TIN VẮN HỘI NHÀ VĂN
Tạp chí Nhà Văn & Cuộc sống - Hội Nhà văn Việt nam © 2024 I✦I Hợp tác & phát triển bởi VietNet Ltd
Welcome Back!

Sign in to your account

Lost your password?