Tác giả Hồ Huy Sơn được biết đến là nhà báo, nhà văn, nhà thơ gần gũi với độc giả qua những tập thơ, truyện ngắn như Con trai con gái (2007); Thả chim về trời (2012); Đi qua những mùa vàng (2017); Một cảnh không có trên phim (2018); Những ngọn đèn thơm (2022); Xin chào ngày nắng đẹp (2023)… Lần này, Hồ Huy Sơn đặc biệt hơn trong “cuộc chơi” với tiếng Việt, không phải từ vị trí của người sáng tác. Tin rằng, với Từ những tên riêng chúng ta sẽ thêm hiểu và thêm yêu tiếng Việt ân tình.
Điều tuyệt vời của một cuốn sách là khả năng mở ra thế giới mới mẻ và rộng lớn, đưa bạn đến với những vùng đất của sự hiểu biết với nhiều trải nghiệm thú vị. Từ những tên riêng của nhà báo, nhà văn Hồ Huy Sơn là hành trình cùng độc giả xuôi dòng lịch sử, đi qua những tích truyện, tác phẩm và địa danh để hiểu về nguồn gốc các tên riêng giờ đã trở thành danh từ chung trong tiếng Việt. Từ đó, thêm yêu sự phong phú, đa dạng của tiếng mẹ đẻ.
Thị Mầu là ai? Lưu linh lạc địa nghĩa là gì? Bác Ba Phi là người thật hay hư cấu? Theo dòng chảy ngôn ngữ, có nhiều danh từ riêng trong tiếng Việt đã biến thành danh từ chung, mang một sắc thái ý nghĩa mới. Để rồi khi chúng ta sử dụng những cái tên ấy trong lời ăn tiếng nói hằng ngày, chẳng cần giải thích thì ai cũng hiểu hàm ý mà ta muốn bày tỏ. Từ những tên riêng giới thiệu đến bạn đọc những nhân vật và địa danh vốn bước ra từ các tích truyện hay tác phẩm đã hoà nhập vào lời ăn tiếng nói hằng ngày. Tìm hiểu những câu chuyện thú vị đằng sau thói quen dùng ngôn ngữ của người Việt, bạn sẽ càng thấy và thêm yêu tiếng Việt giàu đẹp của chúng ta.
Cuốn sách tập hợp những câu chuyện, về những cái tên người thật việc thật như Mạnh Thường Quân, Trương Phi, Lưu Linh đến những cái tên bước ra từ trang sách như Cụ Khốt, Tú Bà, AQ hay từ truyện dân gian như Cuội, nàng Bân, Thị Kính, thậm chí cả những địa danh như Hóc Bà Tó, Chắc Cà Đao, Hợp Phố… Nhiều cái tên từ trong nước và không ít từ nước ngoài. Không chỉ xuất hiện trong các văn bản, những tên riêng này đã trở nên phổ biến trong đời sống hằng ngày.
Bạn đọc sẽ dễ dàng nắm bắt ý nghĩa của 49 danh từ chung thông qua mỗi trang sách là tổng hòa của nội dung và các tranh minh hoạ. Bạn đọc sẽ hiểu cặn kẽ gốc gác của từng danh từ chung cũng như bí kíp vận dụng. Dù có những tên gọi, địa danh gần gũi hay có những từ chưa từng nghe, chưa từng sử dụng đến, Từ những tên riêng sẽ giải nghĩa qua những bình diện: Nguồn gốc của nhân vật và địa danh, tính cách nhân vật, đặc điểm bối cảnh, hàm nghĩa và ngữ nghĩa, cơ sở hình thành danh từ chung trong tiếng Việt và cập nhật cách dùng hiện đại. Từ đây, bạn đọc cũng sẽ ngạc nhiên với sự giàu có của tri thức dân gian khi dung nạp những tên riêng thành danh từ chung và khoác lên nó một sắc thái ý nghĩa mới. Khi kể những tích truyện, tác giả Hồ Huy Sơn khéo léo lồng vào đó những thông tin về văn hóa, lịch sử, địa lý… Nhờ đó, độc giả cảm nhận được sự sống động, thiết thực cũng như thấy được hồn cốt của ngôn ngữ, từ gợi mở những góc nhìn về văn hoá và ngôn ngữ cho bạn đọc ở nhiều độ tuổi.
“Từ những tên riêng được tôi biên soạn đầu tiên là cho chính mình, để những lúc quên hoặc vẫn còn băn khoăn về một tên riêng nào đó, tôi sẽ mở sách ra đối chiếu. Sau nữa, tôi muốn dành tặng cuốn sách này đến các em nhỏ. Bởi giống như tôi trước đây, sẽ có rất nhiều em sử dụng như một thói quen mà chưa rõ tung tích, nguồn gốc của những tên riêng. Vậy nên, mong muốn các em hiểu đúng để dùng đúng là một trong những động lực giúp tôi hoàn thành cuốn sách này.” Nhà văn Hồ Huy Sơn chia sẻ nguyên cớ và động lực thực hiện cuốn sách này.
Người ta thường ví von “Phong ba bão táp, không bằng ngữ pháp Việt Nam”. Từ những tên riêng ra đời để giúp bạn đọc đi qua “phong ba bão táp” ấy một cách đầy hứng khởi. Khi ta hiểu đúng tiếng Việt, ta sẽ sử dụng tiếng Việt một cách chính xác và sáng tạo. Giữa quen mà lạ, bằng tình yêu và sự tâm huyết, những con chữ duyên dáng của Hồ Huy Sơn kết hợp cùng tranh minh họa đặc sắc của các hoạ sĩ Tất Sỹ, Mạnh Hùng, Trần Huy, Nguyễn Đức Huy đã nhẹ nhàng đến với bạn đọc như thế.
Nhân dịp ra mắt tác phẩm mới của nhà văn Hồ Huy Sơn, NXB Kim Đồng hân hạnh được tổ chức chương trình giao lưu, ra mắt sách Từ những tên riêng với chủ đề Tiếng Việt mến yêu.
Sự kiện diễn ra trong khuôn khổ Ngày Sách và Văn hoá đọc Việt Nam lần thứ 3 – 2024.
Thời gian: 9:00, ngày 20 tháng 4 năm 2024 (thứ Bảy)
Địa điểm: Sân khấu A, Đường Sách TP.HCM, đường Nguyễn Văn Bình, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh
