Nữ tác giả Maria Filipova-Hadzhi sinh năm 1954 tại làng Sitovo, vùng Burgas, Bulgaria. Bà theo học trung học, cao đẳng kinh tế, chuyên ngành ngữ văn Nga, báo chí và ngữ văn Nga-Tatar tại các thành phố Sliven, Plovdiv và Tashkent (Uzbekistan). Bà là biên tập viên của tờ báo Bulgaria đầu tiên tại Cộng hòa Síp.
Maria đã dịch thơ, truyện ngắn và truyện cổ tích thiếu nhi từ tiếng Hy Lạp sang tiếng Bulgaria và tiếng Nga. Bà từng tham gia các tuyển tập thơ và truyện ngắn quốc tế, Hy Lạp và Nga (xuất bản tại Nga, Uzbekistan, Hy Lạp, Bỉ, Peru, Ấn Độ, v.v.). Các tác phẩm của bà đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ như Hy Lạp, Nga, Uzbek, Pháp, Anh, Đức, Tây Ban Nha, tiếng Ấn, v.v.
Bà là tác giả của 15 cuốn sách thuộc nhiều thể loại khác nhau: thơ, tiểu thuyết, truyện ngắn, báo chí, tùy bút, và các thể loại khác. Maria là hội viên Hội nhà văn Bulgaria tại Sofia và Hội Nhà văn Plovdiv. Bà cũng là thành viên của Hội nhà văn Bắc Hy Lạp.
Ngoài ra, bà là một trong những người sáng lập dự án “Cầu nối Văn hóa giữa Bulgaria và Uzbekistan” và “Chương trình lưu trú sáng tác dành cho văn nghệ sĩ tại Uzbekistan”, giữ vai trò điều phối viên cho khu vực châu Âu.
KHẢM
(MOSAIC)
Tác giả: Maria Filipova-Hadji
Bản dịch từ tiếng Bulgaria sang tiếng Anh: Evgeniya Slavova
Bản dịch sang tiếng Việt: HFT
Linh hồn là một bức khảm vỡ vụn.
Và những mảnh màu của nó – chẳng hề ăn khớp với nhau.
Trong khi tư tưởng đang cố vẽ nên một bức tranh, gom nhặt từng mảnh vụn rơi rớt để tạo thành những hình thù, những tòa tháp, những lâu đài…
thì vật chất xung quanh ta – trong lòng ganh tị – lại vội vã phá tan mọi ảo mộng ấy, biến chúng thành những đống rác vụn hoang tàn.
Mọi con đường đều có điểm kết.
Và mọi kết thúc – lại có một Khởi đầu.
Nhưng vì sao ta phải ràng buộc hai đầu mối ấy lại với nhau?
Ai mà ngờ, thứ ta buộc được… lại là một Vòng tròn!
Vòng tròn này – đơn độc.
Nó mất cả Khởi đầu lẫn Kết thúc.
Nó xoay tròn, xoay tròn mãi, rồi biến thành một vực sâu không đáy – lôi tuột ta vào trong.
Nếu may mắn phá vỡ được nó, ta sẽ lại tạo ra một Lối đi.
Và lối đi nào rồi cũng dẫn đến một Điểm Cuối.
Đến đó rồi, ta quay đầu lại, nhìn về Khởi đầu.
Và… cạch! – ta lại rơi vào một vòng tròn nữa.
Đó là Vòng tròn Ma thuật,
từ đó không có lối thoát – cho đến khi ta học xong bài học của mình.
Những bài học ấy là gì?
Làm sao ta tìm thấy chúng – hay để chúng tìm thấy ta?
…Ta chẳng biết con đường nào, chẳng biết gì cả – cho đến khi chính chúng tìm đến ta.
Chúng xoáy tròn như những cỗ máy đào đất, lôi ta đi theo.
Ta chỉ kịp đặt chân lên đó, chỉ kịp nắm lấy vài thứ trên đường đi.
Và đến cuối chặng, ta mở tay ra – xem suốt thời gian ấy, ta đã nắm giữ điều gì.
Nhưng thứ ấy luôn nhỏ nhoi.
Luôn chẳng đủ cho bất kỳ điều gì.
Ta sắp lại những mảnh khảm, xoay ống kính vạn hoa để tìm ra hình đẹp nhất –
rồi lấy hình ấy trang trí linh hồn ta như một chiếc trâm cài lộng lẫy.
Nhưng rồi ta lại luôn ghim cây trâm ấy – thẳng vào tim mình.
Ta đi tìm kẻ có lỗi.
Ta đổ cho những điều thừa thãi, những cái bóng đang chắn lối.
Nhưng những cái bóng ấy như lũ ve chó – ta giật chúng ra, nhưng đầu móc của chúng vẫn còn đó, mưng mủ trong linh hồn.
Và con đường thì đầy gai nhọn.
Nhưng với mỗi cái gai – đôi mắt ta chính là thủ phạm!
Chúng nhìn thấy mọi thứ.
Giá như ta che đi linh hồn, gói kín giác quan, đóng ăng-ten lại, dựng hàng rào quanh tim – thì im lặng đã là bạn đồng hành.
Và ta đã tránh được khổ đau.
Mà ta cứ quên mất – mọi thứ chỉ là vấn đề của thời gian.
Là gì vậy? Tức là, có giới hạn, có chu kỳ, có khoảnh khắc.
“Ban đầu là Lời.”
– chẳng phải ta còn nhớ câu ấy sao?
Sao ta không thường xuyên soi lại?
Trong lời có dấu hiệu, có những ký hiệu bí mật – chỉ cho ta lối đi.
Nhưng ai còn nghe được, ai còn thấy được?
Hãy nhẩm lại những lời đó – lắng nghe âm thanh!
Trong chúng mang những thông điệp thật sự.
Là ý nghĩa – thứ mà ai ai cũng đi ngang qua mà chẳng nhìn thấy.
Hãy bắt đầu từ Lễ hội!
Lễ hội từng là gì với ta?
Chúng chỉ mang đến đau đớn.
Bởi chúng đem theo những khoảnh khắc của giả dối.
Lễ hội!
Hãy nói lại lần nữa!
Tách từ đó thành âm tiết – và ta sẽ nghe thấy tiếng ngân vang, đọc được giai điệu của nó.
Lúc đầu, nó chẳng mang ý nghĩa gì cả!
Chỉ là âm vang rỗng tuếch – chẳng nghe thấy sao?
Như trong một chiếc buồng giam – nơi âm thanh lạc lõng trong bóng tối, không bao giờ chạm được tới ai, hay điều gì.
Lễ hội là điều rỗng không.
Nó đến như một câu chuyện cổ tích – để nói điều gì đó,
để đánh lạc hướng ta khỏi con đường,
để khiến ta quên mất phương hướng –
và rồi ta lại phải mất thời gian dài để tìm lại.
Ta có nên xem xét kỹ hơn không?
Chi tiết thật nhàm chán.
Nhưng chính chúng là bản chụp X-quang của Sự thật.
Sự thật – mà chiếc váy của nó thường chắp vá tả tơi.
Đôi khi ánh sáng trần trụi lộ qua lớp vá ấy,
có khi lại lấp lánh như những vì sao.
Tùy vào đôi mắt ta đang nhìn bằng gì.
Chi tiết – là những mảnh khảm nhỏ từ quá khứ không còn cần thiết.
Và mắt ta thì luôn hướng về quá khứ.
Quên mất rằng – quá khứ chẳng hợp với hiện tại,
như người già với trẻ nhỏ, như ngày và đêm.
Và thế là ta đã bỏ lỡ bài học quan trọng –
vì ta đi dọc theo con đường với đôi mắt nhắm nghiền,
không nghe Lời, không nghe âm thanh thật,
chỉ nghe những tiếng mê hoặc, vang vọng từ những cái bóng và khoảng lặng…
Và bây giờ, điều ta xứng đáng nhận – trước tiên, là một cái tát, để tỉnh dậy.
Rồi là một cú đá – để bắt đầu, và đừng bao giờ nghỉ ngơi.
Bởi con đường đang cạn dần – và chẳng có thời gian để chờ ta nữa.
Đúng vậy – con đường không có thời gian!
Nó đang vội vã.
Còn ta – chẳng gấp gáp với điều gì.
Ta chỉ có thời gian để lang thang.
Và chỉ điều ấy là đủ – cho đến khi ánh sáng lóe lên trong linh hồn ta.
Cho đến khi bình minh hé rạng –
và những con đường lại tìm đến ta.
Và ta lại bắt đầu xếp khảm:
vòng tròn, khởi đầu, kết thúc…
Và lại…
Và lại…
Cho đến vô tận.
———————————
Maria Filipova-Hadzhi’s biodata – She was born in 1954 in the village of Sitovo, Burgas region, Bulgaria. She studied high school, economic college, Russian philology, journalism and Russian-Tatar philology in the cities of Sliven, Plovdiv and Tashkent-Uzbekistan. Editor of the first Bulgarian newspaper in Cyprus. She has translated poems, stories and fairy tales for children from Greek into Bulgarian and Russian. She has participated in world, Greek and Russian poetic anthologies and collections of stories (in Russia, Uzbekistan, Greece, Belgium, Peru, India, etc.). Her works have been translated into Greek, Russian, Uzbek, French, English, German, Spanish, Indian, etc. She is the author of 15 books of different genres – poetry, novels, stories, journalism, reflections, etc. She is a member of the Union of Bulgarian Writers in Sofia, as well as the Writers’ Society in Plovdiv. She is also a member of the Union of Writers from Northern Greece. One of the founders of the “Cultural Bridge between Bulgaria and Uzbekistan” and “Art Residency in Uzbekistan” as coordinator for the countries of Europe.
M O S A I C
A scattered mosaic is the soul. And its colors – they do not match. While thoughts paint a picture and collect the scattered pieces into figurines, towers, castles… the matter around you jealously demolishes these fantasies, turning them into piles of waste. All roads have an end. Every end has a Beginning. But why did I have to tie the two ends together? Who would have thought it would turn out to be a Circle! This Circle is alone – it loses the Beginning and the End. It spins, spins and transforms into a bottomless abyss and drags you into itself. If you manage to break it again, it turns into a Path. And paths always lead to an End. And when you reach it, you look back at the Beginning. And… click! You are in a circle again. This is the Enchanted Circle, from which there is no escape until you learn your lessons.
What are our lessons? How do we find them, or let them find us? …We don’t know the roads, we don’t know anything about them until they find us. They spin like excavators and drag us along. We barely manage to step on them, we barely manage to grab something in our hands along the way, and at the end of the road we open our hands to see what we have been holding in them all this time. And it is always small. It is always not enough for anything. We rearrange the pieces of the mosaic, we twist the kaleidoscope to find the most beautiful figure in it and decorate our soul with it, like a beautiful brooch, but we always stick the needle straight into our heart. And we search for the guilty, we look for excesses and shadows to cast away from our path, but their tentacles are like ticks – you tear them off, and their ends remain and fester in your soul. And the roads are thorny. But for every thorn – your eyes are to blame! They see everything. If you had veiled your soul, wrapped your senses, closed their antennae, barricaded your heart – silence would have been your friend. And you would have saved yourself from pain.
And you keep forgetting that everything is a matter of time. What is this? That is, there is a statute of limitations, there are periods of time, enclosed in a certain moment. “In the beginning was the Word” – don’t you remember? Why don’t you look into it more often? It has signs, it has its own secret signs – they show you the paths. But who can hear, who can see! Repeat the words and listen to the sounds! They carry the true messages. And the meaning that everyone passes by without noticing. Start with the Celebrations! What were they for you? They only bring pain. Because they bring moments of falsehood. The Celebrations! Say it again! Slowly divide the word into syllables and you will hear how it rings and you will read its melody. In the beginning there is no meaning at all! It rattles in empty, don’t you hear! Like in a cell, where sounds get lost in the darkness, never reaching anything or anyone. A celebration is an empty thing. It comes like a fairy tale to tell you something, to divert you from the path and to make you forget the direction – then you will be looking for it again for a long time. Shall we look at it in detail? The details are boring. But they are an X-ray of Truth itself. Truth, whose dress is often in patches. Sometimes nudity shines through these patches, and other times they shine like stars. It depends on which eyes you look at them with. The details are the small mosaic fragments from some unnecessary past. And your eyes are always on the past. You have forgotten how they do not get along with the present – just like the old and the young, just like day and night. That is how you missed the important lessons – you walked along the roads with your eyes closed, listening not to the words, not to the real sounds, but to their charms, gathered in their shadows and in the silences… And now you deserve, first, a slap, to wake you up. And then a kick – to begin and never rest. Because the roads are running out and there is no time to wait for you. Yes, they have no time! The roads are in a hurry. And you are in no hurry anywhere. You only have time for rambling. It will be enough for you until the light breaks in your soul. Until dawn breaks and the roads find you. And again you start arranging mosaics: circle, beginning, end… And again… and again… To Infinity.
AUTHOR: Maria Filipova-Hadji
Translation from Bulgarian: Evgeniya Slavova
