GỬI NGƯỜI ĐI HẦM
Kính tặng những người thợ Việt – Nga
đã xây dựng hầm Thủy điện Hòa Bình.
Chúng mình đi dưới đáy hành tinh,
Bước cần mẫn trong điệp trùng thớ đá.
Đá ngạo nghễ, đá già ngàn triệu tuổi,
Còn chúng mình đang sống tuổi hai mươi.
Chúng mình đi trong rả rích nước rơi,
Những căn hầm chật chội,
Ong ong máy khoan, ào ào khí thổi,
Tối nhập nhòa, trời nổi cơn giông...
Không phân biệt mùa, không phân ngày đêm,
Bóng điện đỏ, thương mắt người thức trắng.
Đá với bê tông, một màu vô tận xám,
Chiếc mũ lò hao hao giống nhau...
Phía trước, phía sau, dưới đất, trên đầu,
Tua tủa thép cắm vào mạch đá,
Ta đóng đinh ý chí mình lên đó,
Ngăn cái chết treo lơ lửng ở trên đầu...
Bụi ngập tràn hầm nông, hầm sâu,
Bụi khản đặc, mơ hồ như sương khói,
Khói thuốc hàn, khói mìn, khói máy...
Bụi vào ngực người ở lại không ra.
Hết hầm này rồi lại đến hầm kia,
Chúng mình cứ đi như lời thề hẹn trước.
Ơi gian máy là trái tim trong ngực
Và mọi hầm như huyết quản về tim...
Giếng nghiêng này như ống kính soi lên,
Kì vĩ một lâu đài trong lòng đất.
Nước hay mồ hôi sôi lên thành ngọn thác,
Cho mặt trời hai tỷ oát sáng bừng lên...
Chúng mình đi không có “nếu” và “nhưng,”
Dám đánh đổi cả cuộc đời mình, không một lần gian dối.
Thành phố ở đằng sau, đồng bằng ở đằng sau...
Cả quá khứ và tuơng lai đón đợi.
Giám Đốc, Công Nhân đều già trước tuổi,
Nhưng chúng mình sống mãi tuổi hai mươi...
(Thủy điện Hòa Bình 24.10.1988)
BÀI THƠ KHÔNG NÓI HẾT
Cho dù phượng nở và rơi...
Cả cuộc đời ta thai nghén tứ thơ vui.
Không nói hết là bài thơ về Thầy Giáo,
như không khí trong lành, như sắc nắng,
ai đi qua cũng có một phần mình...
Thầy truyền vào em lòng kiên nhẫn đức hy sinh,
nuôi em lớn bằng tình yêu có thật.
Em có thể quên đi những gì em đã thuộc,
nhưng kiến thức của thầy sẽ thành cuộc đời em.
Chứa mọi bất ngờ là chiếc bảng đen,
đen ngơ ngác như màu đen mắt trẻ,
Sẽ hiện lên bao nhiêu điều mới mẻ,
từ những đêm thức trắng của thầy ta.
Nhớ những năm bom trùm xuống mái nhà,
Thầy tiễn em đi và trao tay khẩu súng.
Mọi ngả chiến trường trong ba lô người lính,
vẫn vẹn nguyên mơ ước cuộc đời Thầy.
Hết chiến tranh rồi em lại trở về đây,
Thầy đón em về trong nỗi vui ngày hội.
Tôi đã tới và gửi lòng ở lại,
ôi mái trường tuổi trẻ cuộc đời tôi.
Cho dù phượng nở và rơi...
(Đại học Cơ Điện, 1977)
VỚI HÀN MẠC TỬ
(Ngắn đời người, dài đời thơ)
Uống đến tận cùng giọt chát,
Mà ngoài kia biển vẫn đầy.
Đau suốt cuộc đời khôn xiết,
Bạc tình, bạc kiếp thi nhân...
Du khách bước lên Gành Ráng*
Lòng đầy một dạ ưu tư,
Mới hôm nào thăm Thôn Vĩ*,
Người đã thành người ngày xưa.
Ngắn đời người, dài đời thơ,
Niềm riêng, riêng đến bây giờ,
Tan da, nát thịt, còn thơ cho đời...
Phận mình chịu một mình thôi,
Chữ yêu, dành trọn cho đời mình yêu.
Quy Hòa thông đứng, gió reo,
Sóng xanh, biển hát, cuối chiều trăng lên...
Đời ai như một con thuyền,
trôi dằn vặt giữa bóng đêm mơ màng.
Ước gì có một quán hàng,
Để ngồi đây với trăng vàng với em.
“Bán trăng” mà chẳng lấy tiền,
Sợ vầng trăng bị lãng quên trên đời,
Sợ người quên mất con người,
Chỉ nhớ Thằng Cuội* giữa trời lông bông...
Muôn lời gửi giữa tầng không,
Chốn nhân văn vẫn còn mong gặp Người.
(Quy Nhơn, 05/1990)
Quy Hòa*, Gành Ráng*,Vĩ Dạ*: Là 3 địa danh ở Quy Nhơn và Huế.
TỰ VẤN
“Văn chương đâu phải là đơn thuốc”...
Tuổi già muốn tập làm thơ,
Lại lo mắc nợ “dại khờ thi nhân”.
Chỉn chu chọn chữ, đặt vần,
Góp cho cuộc sống muôn phần bình yên.
Nhủ lòng trong nghiệp bút nghiên,
Buồn, vui, chớ để lụy phiền nhân gian.
Đời bao nhiêu nỗi trái ngang,
Xin gom hết lại, đừng làm đau thêm.
Trái tim đập giữa thiên nhiên,
Da vàng, đen, trắng, chung niềm khát khao…
Máu nào cũng thể máu đào,
Đau nào thì cũng đau vào tâm can.
Cái gì rồi cũng nát tan,
Trơ trơ bia chữ, cả ngàn năm sau.
Sáng trưng nhật nguyệt trên đầu,
Tối tăm nhân thế, vì đâu hỡi người?
Mộng mơ hái cả sao trời,
Câu thơ ôm trọn kiếp người được sao?
Phong trần bước thấp, bước cao
Bước nào cơm áo, bước nào cho thơ?
Mấy ai học hết chữ ngờ,
Nỗi đau không cởi, lại chờ mai sau?
Mấy ai đo được bể dâu,
Ngày nay như thế, ngày sau thế nào?...
Gói tình thương với khát khao,
Luyện trong câu chữ, gửi vào mai sau…
(Bắc Ninh, 10.09.2021)
(Những ngày chống dịch COVID-19)
ĐƯA CHÁU ĐI HỌC LẦN ĐẦU
(Nhân bất học, bất tri lý, Ngọc bất tác, bất thành khí)
Yêu tặng: Đoàn Việt Bách & Đoàn Tuệ Minh.
Đưa cháu đi học lần đầu,
Ông học thêm chút nông sâu của đời...
Sân trường hoa phượng đỏ tươi,
Ai chia xa, sẽ một đời nhớ nhung...
Cũng tươi như cánh phượng hồng,
Màu cờ, là máu ở trong tim người.
Hát Quốc Ca phải thuộc lời!
Ấy lời sông núi, gửi người mai sau...
Khai tâm, cháu phải thuộc câu:
Học làm người trước, rồi sau học bài.
Biết một, rồi mới biết hai,
Hôm nay biết cộng, ngày mai biết trừ.
Biết nhân thì phải biết chia,
Nếu không chia được..., ai về với con ?
Học hình vuông, đến hình tròn,
Nết người, nét chữ, tự con phải làm...
Biết cộng dọc, thạo cộng ngang,
Đời là bài toán khó làm, cháu ơi!
Mênh mông, sâu thẳm cõi người,
Là bài thơ, viết suốt đời không xong...
Đến trường, cha đợi, mẹ mong,
Bữa cơm nhà, nhớ là không đâu bằng...
Để không phải lụy đường vòng,
Đường đến trường ngắn nhất trong cuộc đời...)
Lần đầu, Ông dẫn cháu thôi,
Từ mai, cháu phải cả đời, tự đi...
(Bắc Ninh, 24.11.2021)
DẶN CON
“Văn lo việc nước, Văn thành Võ, Võ thấu lòng dân, Võ hóa Văn”.
Cha nằm Mai Dịch* với ai?
Mộ bao đồng đội còn ngoài biên cương.
“Đông Dương, ba nẻo chiến trường”,
Nẻo nào cũng nhớ, cũng thương trọn đời...
Bác Hồ nằm ở Lăng* rồi,
Cha xin “bình đẳng với đời, với quân”.
Thụ phong*, cha nhận một lần,
Làm “Tổng tư lệnh”, vì dân trung thành...
Nếu không có cuộc chiến tranh,
“Yêu môn Lịch Sử, cha thành thầy thôi”!
Đời người gặp lắm khúc nhôi,
Tìm trong Lịch Sử, có lời hơn, thua...
“Giang sơn, quốc thể bị dơ,
Lấy máu mà rửa, còn chờ chi ai” !
Việc quân không dám đơn sai,
“Dĩ công vi thượng” là bài khai tâm...
“Dân là Thầy, dân là Quân”,
“Lòng dân mạnh gấp mấy lần đạn bom”.
“Người còn, thì Nước non còn”,
Quý từng sinh mạng như con cái mình...
Đã vì hai chữ “tử sinh”,
Nước non là nghĩa, là tình, là ơn...
Ta nghèo, giặc mạnh, đừng run,
“Súng sau, người trước”, quyết tìm mưu cơ...
“Đại đội phân tán”* nhiều khu,
“Tiểu đoàn hợp lại”*, sức dư thắng thù...
Đời bao nhiêu nỗi ưu tư,
Tranh công, đổ lỗi, thị phi, nhiều lời.
Eo xèo, vặt vãnh của đời,
“An dân”, cha đã làm người “trung dung”...
Hỏi rằng cha có sợ không?
Chữ “lo sợ” quyết không nằm trong cha.
Trọng nhân nghĩa, ghét gian tà,
Dù lân bang* hãm hại ta nhiều lần...
Thắng Điện Biên* bởi toàn quân,
“Chắc thắng mới đánh”, muôn phần cam go...
“Pháo kéo vào, lại kéo ra”,
“Đánh chắc, tiến chắc”, đường xa hóa gần...
Ơn giời, ơn cả muôn dân,
Đất, trời, sông, biển, để dành cho ta...
Hoàng Sa* cùng với Trường Sa*,
Mai sau..., nghĩ nỗi gian tà, mà căm...
Hãy lo sao chỗ cha nằm,
Canh Biển Đông*, để tỏ gần, rõ xa...
Hơn trăm năm, cuộc đời cha,
Vẫn mơ dang dở... đảo xa vãn hồi...
Giờ cha gần đất, xa trời,
Nôm na, dặn lại vài lời cho con...
(Hà Nội, 26/02/2023)
VỀ YÊN TỬ
(Đời là quán trọ trần gian, Lấy ai xây đắp giang san, hỡi người)
Về nơi thông đứng với trời,
Dưới chân sỏi đá, tóc vời khói sương.
Ngân nga từng giọt tiếng chuông,
Ngổn ngang vô ngã, vô thường, thiện căn...
Thắng liền ba cuộc chiến tranh,
Nỗi niềm chi để Vua thành chân tu?
Ngọa Vân* trọn kiếp thiên thu,
Phật quang, nhập thế, mà tu trọn đời!...
So gươm, đọ giáo mãi rồi,
Nhưng không thoát được kiếp đời trầm luân.
Chi bằng giáo hóa chúng sinh,
Xóa đi u tối, vô minh lòng người...
Cùng đi với đạo là đời,
Tích tâm, nhân ái, sáng ngời đức tin.
Thiền Tông* một lối đi riêng,
Trúc Lâm* nâng đỡ lòng thiền đơm hoa...
Phúc nhà “con được hơn cha”,
“Thuận chồng, thuận vợ” mấy xa cũng gần.
“Thương người như thể thương thân”
“Lệ làng, phép nước”, dân cần lệ hơn...
Nổi chìm biết mấy nguồn cơn,
Có tâm trong mất là còn người ơi.
Từ - bi - hỉ - xả, ở đời,
Hận thù xóa hết cho người không xa...
Ba lần Giặc Thát* đánh ta,
Ngàn năm sau, họ hóa ra cái gì?
Bạc đầu, một bước thiên di,
Thiện tai! Vua đã tu vì muôn dân...
(Bắc Ninh, 02.05.2023)
NỖI BUỒN MỸ SƠN*
(Bao nhiêu cay đắng, ngọt bùi, Chứa trong đền tháp, một thời Chăm Pa)
Ở đây tháp đứng, tháp ngồi,
Tháp trầm mặc, tháp cợt cười nhân gian...
Tháp nằm dọc, tháp xoay ngang,
Dắt ta chìm đắm, ngỡ ngàng tâm linh...
Đến đây lòng tự vấn mình,
Tận cùng trong cõi nhân sinh là gì?
Phận đời nghiệt ngã thịnh suy,
Nát tan, ai chẳng suy bì, ước ao!
Đây vòm thấp, kia vòm cao,
Nhìn trong thớ gạch, chạm vào tâm can.
Gạch như miếng tiết, miếng gan,
Trơ cùng tuế nguyệt, nát tan lòng người...
Tài hoa người thợ để đời!
Bể dâu, trồi sụt, hồn người về đâu?
Nỗi niềm chi, gạch thẫm màu,
Tình chi gạch dính vào nhau ngàn đời...
Ở đây, lẫn khóc với cười,
Lẫn thần thánh với cuộc đời bình dân.
Thờ Phồn thực với Thánh thần,
Cõi tâm linh với cõi trần nhân gian...
Tỏ, mờ... có một giang san,
Tươi như vũ nữ múa tràn sắc xuân.
Trống Bana – nưng*, cánh tay trần,
Áp – sa – ra* quyện mùa xuân ngời ngời...
Tiếc rằng, gươm đã rút rồi,
Chỉ còn máu với thân rơi cụt đầu...
Thần Silva*, người ở đâu?
Để bao nhiêu tượng cụt đầu còn đây!
Buồn vui để đến hôm nay,
Phế tàn đền tháp, chất đầy tang thương,
Gió u oa, thổi mái vòm,
Người xưa như vẫn hãy còn đâu đây...
Khói hương, khóe mắt thêm cay,
Bảy trăm năm lẻ, lòng này vẫn đau...
(Kỷ niệm Hội An 05.2023)
NAM TIẾN
(Kính tặng người lính đi dập dịch)
Người lính già Nam Tiến* ngày xưa,
Tiễn cháu nội vào Sài Gòn dập dịch.
Tuổi ngoại chín mươi, mà vòng tay vẫn chặt,
Ôm cháu vào lòng, hồn gửi phương xa…
Ông quay sang từ tốn nói với Bà,
Bà hãy vui lên để cháu đi dập dịch. Cũng như ngày xưa, tôi vào Nam đánh giặc,
Chở tôi qua đò, Bà có khóc đâu…
Ân cần ông căn dặn cháu dâu,
Nước có dịch, chồng cháu đi dập dịch.
Bao cơm áo, mình nên nghề, nên nghiệp.
Khi dân cần, mình trả nghĩa cho dân. Cháu hãy lo mọi thứ chồng cần,
Ngày trở về không biết dài hay ngắn.
Rất thâm hiểm, kẻ thù giấu mặt. Bốn ngàn năm cảnh giác, vẫn không ngờ… Thắp nén nhang, ông khấn bàn thờ,
Trước di ảnh người con trai liệt sỹ. (Anh ngã xuống bên kia cầu xa lộ, Ngày quân ta vào giải phóng Sài Gòn). “Khôn thiêng hãy về phù hộ cho con, Chân cứng đá mềm vào Sài Gòn dập dịch,
Để Nam – Bắc không còn dãn cách, Người khỏi xa người, giữa nhân gian”
(Hà Đông, 19.08.2021)
LỜI CỦA ĐÁ
I
Đá sống thân thương với con người,
Chỉ hiềm, người nhớ đá không thôi. Hãy nghe tượng đá mang lời đá. Bia đá ngàn năm nhớ hộ người...
II
Con người lấy lửa từ trong đá,
Và đá điểm trang mọi kiếp người. Đến khi tạ thế, nằm bên đá, Đừng hỏi vì sao đá kiệm lời...
(Bắc Ninh, 26/10/2021)
NẾU CÓ MỘT NGÀY ANH TRẮNG TAY
Tặng Vợ Chồng doanh nhân.
Anh đã từng ngủ đói qua đêm...
Những tết không tiền, buồn nẫu ruột.
Làm mọi việc để cốt sao có được,
Một chút tiền gửi vợ lúc tàn năm...
Mong manh nhiều, nên đông rét căm căm.
Dãi nắng nhiều, nên hè đỏ lửa.
Chí làm trai, anh đi như duyên nợ,
Khổ đau ơi, thấm đẫm một kiếp người...
Những lọc lừa, cạm bẫy, tanh hôi,
Đổ lỗi, tranh công, bạo quyền, danh vọng...
Bấc thì nhẹ mà chì thì nặng,
Ôi thương trường, nặng nhẹ lẫn vào nhau...
Muốn buông, cũng không buông được đâu.Muốn nhìn thấu, cũng không thể thấu.
Muốn quên đi, mà sao cứ đậu.
Muốn nghĩ nhiều, mà nghĩ mãi không thông...
Vẫn biết rằng tiền bạc, thứ ngoài thân,
Dấn thân vào là cô đơn, anh biết...
Anh trả giá và anh đánh cược,
Dù mai ngày chết không thể mang đi...
Thương trường dạy anh biết phải làm gì,
Để không có gì là thừa thãi.
Nếu thất bại thì anh làm lại,
Khôn dại ở đời, một sợi chỉ mong manh...
Thành hay bại thì em vẫn khen anh,
Em là niềm vui đợi anh sau cánh cửa...
Cho anh nắm tay đi qua cám dỗ,
Những bóng hồng không thể tỏa hương say...
Ngày mai có thể anh trắng tay,
Bởi thị trường làm sao mà biết được...
Cho dù vậy thì anh vẫn thuộc,
Anh còn Em, Em quý hơn vàng!
(Bắc Ninh, 20.12.2024)
Về tác giả:
- Họ và Tên: Nguyễn Đức Tùng
- Quê quán: Khu I, thị trấn Thanh Thủy, huyện Thanh Thủy, Phú Thọ.
- Sinh ngày: 18.02.1952.
- Nghề nghiệp: Kỹ sư Chế tạo máy.
- Quá trình học tập và công tác: Tốt nghiệp cấp III phổ thông năm 1970, nhập ngũ tháng 12. 1970. Đi chiến trường B bảy năm (1971 – 1977) làm lính thông tin dây trần của BTL Thông Tin Liên Lạc, xây dựng Đường dây Thống Nhất từ Quảng Bình – Đắc Siêng, Gia Lai, phục vụ các chiến dịch Xuân hè Quảng Trị 1972, giải phóng Tây Nguyên 1975 và Chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng Sài Gòn năm 1975. Học ngành Chế Tạo Máy tại Đại Học Cơ Điện (1977 – 1982). Công tác 25 năm trong ngành xây dựng Thủy điện (1982 – 2007) tại Tổng công ty Sông Đà. Tham gia xây dựng các công trình: Thủy điện Hòa Bình, Thủy điện Vĩnh Sơn, Thủy điện Sông Hinh, Thủy điện Cần Đơn, Thủy điện YALY, Hầm đường bộ qua Đèo ngang, Khu đô thị Đường bao phía tây thị xã Hà Tĩnh. Các cương vị đã nắm giữ: Tổng Giám đốc công ty CP Sông Đà 6. Giám Đốc công ty BOT hầm đường bộ Đèo Ngang. Từ năm 2013 chuyển sang hoạt động trong ngành sản xuất thép, hiện là Chủ tịch kiêm Tổng Giám Đốc Công ty cổ phần Thép Hợp Lực.
- Quá trình sáng tác và thành tích: Làm thơ từ năm 11 tuổi (1963), vừa học tập, công tác và làm thơ. Bài thơ đầu tiên được giới thiệu trên Báo Quân Đội Nhân Dân năm 1973 (Nơi hai cầu treo). Trong những năm ở chiến trường làm thơ, làm báo cho tờ báo của Binh chủng Thông Tin. Những năm đi làm kinh tế có thơ đăng trên các Báo và Tạp chí trung ương và địa phương. Được giải A của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Tổng Liên Đoàn lao động Việt Nam đồng tổ chức sáng tác về Công trường thủy điện Hòa Bình năm 1998 (Bài thơ Gửi người đi hầm). Được Giải Nhất cuộc thi thơ của Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bình Định tổ chức năm 1992 với 5 bài thơ (Với Hàn Mạc Tử, Thêm một nhành hương, Dừa Tam Quan, Bài thơ không nói hết, Chia tay người về hưu). Hiện vẫn làm thơ, coi như là một phương tiện thể hiện nỗi niềm và thân phận con người…
