Thạch Bích Ngọc (ĐHQG, TP. Hồ Chí Minh)
Sinh ra lớn lên tại một miền quê, cách trung tâm thành phố không quá xa, nghĩa là chỉ mất độ vài giờ đi xe là tôi đã có thể từ thành phố trở về quê nhà. Từ mấy năm nay, cứ vào những dịp các con nghỉ hè là tôi thường cho các cháu về quê, khi thì chỗ ông bà nội, lúc lại tá túc bên ông bà ngoại, bởi hai bên nội ngoại của tôi chỉ cách nhau chưa tới 5 cây số. Sau nhiều tháng học tập với không ít áp lực và cường độ cao, nên khoảng thời gian hè được về quê nghỉ ngơi, vui chơi thỏa thích, nhất lại được thăm, và sống cùng ông bà nội-ngoại hai bên, vì vậy các con tôi rất thích thú. Chẳng vậy mà, năm nào cũng thế khi thời điểm nghỉ hè còn cách cả tháng trời, con gái đang học tiểu học và con trai đang học THCS của tôi, đều háo hức mong chờ cho thời gian qua thật nhanh để chúng được về quê!
Với những gia đình nhỏ, khi quê quán ở quá xa, ông bà nội ngoại không còn, nhất lại là không có điều kiện về kinh tế cho những chuyến đi-về, thì không nói làm gì; nhưng với các gia đình có quê gần thành phố như tôi chẳng hạn, thì quả là một thuận lợi, bởi khi cho trẻ về quê sống trong những ngày hè là cha mẹ đã trao cơ hội cho con được sống, được trải nghiệm rất nhiều điều thú vị nơi làng quê yên bình, mà ở đó tình cảm con người sống rất chan hoà, thân thiện hòa với tình làng nghĩa xóm tối lửa tắt đèn có nhau. Ở thành phố, như chúng ta đã biết thì trẻ có cuộc sống bó buộc trong phạm vi trường lớp, trong gia đình với khung giờ giấc kín bưng cứng nhắc, và chúng rất ít giao du tiếp xúc với bạn bè hàng phố… Thế nhưng, khi về quê, trẻ sẽ được tiếp xúc trong một không gian mở với rất nhiều người, rất nhiều các bạn trẻ quê đồng trang lứa. Những đứa trẻ quê khi thấy xuất hiện người bạn mới nơi thành phố về chúng thường rất quý, luôn tỏ ra thân thiện và chỉ một vài lần đầu bỡ ngỡ tiếp xúc là chúng kết thân với nhau ngay. Tác dụng của việc giao tiếp, kết thân bạn bè với trẻ nhỏ là cực kỳ cần thiết và quan trọng trong việc hình thành sự cởi mở thân thiện trong quan hệ ngoại giao, tính hoạt bát sau này khi trẻ lớn lên… Ngay như con trai đầu của tôi, trước kia bản chất của cháu là cực kỳ ít nói, có khi ai hỏi câu nào cháu mới trả lời câu đó, thậm chí là không thèm trả lời. Thế nhưng, sau mấy dịp đưa con về quê nghỉ hè, cháu đã giao du, kết thân bạn bè với nhiều trẻ hàng xóm để rồi giờ đây cu cậu đã trở nên nói nhiều hơn, khẩu ngữ lưu loát hơn, khi không còn hiền như “cục đất” theo kiểu ngố như xưa nữa, mà nhiều người vẫn hay trêu đùa với bé.
Trong những ngày sống ở quê, con trẻ thường sẽ được tham gia vào lao động, bởi ở nông thôn rất nhiều việc không tên, nhất lại là dịp mùa màng thì vô cùng bận rộn, vì thế ít nhiều trẻ cũng phải tham gia giúp đỡ, khi ông bà, hay người lớn sai trẻ lấy cái này, giúp việc nọ… Công việc ở đây có thể chỉ giản đơn là quét cái nhà, cái sân, giúp ông rửa chén bát, hay phụ bà dọn mâm cơm… Ở thành phố các bé thường rất ít khi phải làm việc nhà, mà nhiệm vụ của chúng là học hành, vì vậy khi được lao động nhiều trẻ tỏ ra hào hứng, thấy vui. Rồi thì, trẻ cũng sẽ được tham gia làm… nhà nông, khi ra đồng ruộng, ra vườn và được ông bà, người lớn chỉ cho biết tên các nông cụ sản xuất, những tên của cây trái, của con vật…, mà nếu sống ở thành phố và không có những trải nhiệm thực tế như vậy chắc trẻ sẽ chẳng thể biết nổi! Ví dụ như con gái học lớp 5 của tôi, từ cách đây vài năm cháu tỏ ra khá giỏi giang trong nhiều việc, nhiều chuyện so với các bạn trong khu phố cùng tuổi. Chẳng hạn, khi tôi chuẩn bị bữa ăn, cháu thường xúm lại giúp tôi nhặt rau; hay khi ăn uống xong cháu luôn biết thu dọn cho gọn gàng. Thậm chí nhiều hôm cháu còn “tranh” phần rửa chén bát giúp mẹ… Tất cả việc mà cháu biết làm là do bà nội tôi dạy trong những lần cháu về quê sống cùng nội lúc dịp hè. Hay như, khi theo bà ra chợ, con gái tôi đọc vanh vách các loại rau, củ, quả, nhiều loại nông sản mà người ta bày bán, bởi những lần về quê con đã được tiếp xúc và biết tới các loại rau, củ, quả, hay tên những nông sản đó khi ông bà chỉ bảo. Điều cực kỳ quan trọng khi cho trẻ sống ở quê trong những dịp hè mà tôi cảm nhận và thấy được đó là, trẻ sẽ được “trở về” với cội nguồn của mình, bởi ở đó có ông bà, có những người thân thuộc trong họ hàng, mà khi trong khoảng thời gian ngắn ngủi trẻ được tiếp xúc, được chỉ bảo để kịp nhận biết những người thân thuộc nhưng không mấy quen mặt và thân thiết ở quê, ấy là họ hàng, gốc gác với mình…
Nói chung là, có rất nhiều lợi ích, nhiều điều trải nghiệm đầy thú vị và tuyệt vời khi cho con trẻ về quê sống với ông bà, người thân trong những ngày các em nghỉ hè, mà các gia đình nhỏ ở thành phố rất nên làm như vậy. Chỉ trong trường hợp bất khả kháng, hay không có điều kiện thì thôi; chứ nếu ông bà còn sống và khoẻ mạnh thì phụ huynh hãy tạo điều kiệm cho con em mình trở về quê sống trong dịp hè, bởi những chuyến đi tìm về nguồn cội ấy giúp trẻ “gặt hái” được vô vàn những điều bổ ích, tuyệt vời để làm hành trang trong cuộc sống sau này…
