Vai diễn chiều muộn
1.
Nắng chiếu qua ô cửa sổ như ánh đèn spotlight rọi thẳng vào sân khấu. Ánh sáng tập trung trên cuốn sách còn đang đọc dở làm nhòa dần đi hình ảnh những đồ vật khác trong phòng. Bố tôi ngồi trên ghế thân quen màu nâu sầm yêu thích của mình, mặt ông hướng về bức tranh vẽ mẹ đang nhoẻn miệng cười, một nụ cười say đắm như dành cho riêng bố…
“Bố ơi..”
Bố vẫn ngồi đó, dưới cái nắng mềm da của chiều thu, tôi gõ cửa lại thêm một lần nữa, nhưng bố vẫn chưa hồi đáp lại. Tôi mở cửa căn phòng, đứng mấp mé ở phía cửa gọi bố xuống dùng bữa xế chiều, tôi bỗng cảm thấy ái ngại, ngượng ngùng với tiếng nói của mình trước một thế giới đang chìm sâu vào giấc ngủ êm dịu. Con mèo cuộn tròn trên chiếc áo len cũ của bố, những kệ sách ẩn đôi mắt sau đám bụi mịn do lâu ngày chưa quét dọn, cái giường, cái thảm, mấy chai rượu vang dường như cũng đang gật gù tận hưởng không gian tĩnh lặng của những ngày vào thu.
“Bố ơi, con làm xong bánh rán rồi”. Tôi khẽ gọi
Bố vẫn không trả lời và cũng không cử động ra hiệu gì cho tôi. Gương mặt bố vẫn hướng về bức tranh vẽ mẹ đang nhoẻn miệng cười. Tôi rón rén bước tới lay tay bố, nhưng bố vẫn không trả lời. Tôi thoáng nhìn vào đồng hồ, bây giờ mới có bốn giờ chiều còn một tiếng “nhà hát kịch” của riêng bố mới đến giờ đóng cửa. Bố tôi, một người đã có tuổi nhưng lại luôn giấu gương mặt mình nhăn nheo sau lớp trang điểm dày cộp, bố quan niệm đã là nghệ thuật không được phép thừa hoặc thiếu chỉ có đủ, khi trình diễn phải đẹp nhất, không được xuề xòa, luộm thuộm, kể cả có diễn vai một người ăn xin thì cũng phải là một người ăn xin chỉn chu, và đặc biệt không được để thừa một cọng chỉ trên phục trang. Bố luôn luôn kỹ tính và nghiêm khắc với chính bản thân mình. Và trong buổi chiều tĩnh lặng này tôi thầm nghĩ, bố tôi đang diễn, kể cả khi ngồi trên chiếc ghế kia, một vai nào đó trong căn phòng của bố.
Tôi ngồi xuống và kê đầu mình lên chân bố. Tôi cảm nhận hơi ấm từ người bố tỏa ra, nếu như tôi ở đây thêm năm mười phút nữa thôi thì tôi sẽ hòa mình vào thế giới ở căn phòng bố, một cách gì đó đầy tự nhiên, theo đúng bản năng đã được khơi dậy từ đâu đó, đang trong tư thế chờ chực để sẵn sàng nổi dậy. Căn phòng yên tĩnh đến lạ, mọi thứ như ngưng đọng trong ánh nắng chiều. Tôi tự hỏi, bố đang mơ tưởng về điều gì? Liệu có phải bố đang trong vai thuyền trưởng, giương buồm đón gió ra khơi tìm kho báu, hay bố đang chỉnh lại đèn pin soi đường dẫn vào hang tối tìm những cổ vật ở thời kỳ lịch sử nào đó. Nhỡ đâu con thuyền của bố trôi nổi trên biển cả mênh mông toàn nước, hang động bố vào tìm cổ vật bị sạt lở, đá ở phía trên cao rơi xuống che khuất cửa vào. Nhưng tôi hy vọng bố sẽ trở về với tôi, bằng một cách thần kỳ nào đó chiếc ống nhòm thấy được ngọn hải đăng, bằng một cách thần kỳ nào đấy tiếng róc rách khe nước giúp bố tìm được con đường ra mới của hang động…Bằng một cách thần nào đó con người sẽ được thiên nhiên dẫn đường chỉ lối như cách thiên nhiên che chở suốt bao nhiêu thế kỷ qua. Con người đón nhận điều thần kỳ đó như một điều bình thường vốn có…Thời gian lặng lẽ trôi, tôi miên man trong dòng suy nghĩ sình ra trong căn phòng mơ màng của bố.
Trời chuyển tối, mọi thứ trong căn phòng này dường như hòa lẫn với nhau, chúng không còn có những đường biên về màu sắc, về hình dạng khiến cho mắt tôi không thể gọi tên được chúng trong bóng tối. Bố tôi khẽ vuốt mái tóc tôi như cái cách bố thường vuốt lông cho con mèo quý của mình.
“Ta đi cùng làm bữa tối thôi nào con”
Tôi khẽ giật mình và dụi mắt tỉnh sau một giấc ngủ non, và dò hỏi:
“Hôm nay, bố…”
“Nay bố diễn vai một cái ghế”
“Cái ghế…” Tôi nhắc lại với giọng nói đầy sự ngạc nhiên của mình nhìn bố.
“Bố muốn hòa mình vào cái ghế để xem nó có đời sống như thế nào và ra sao.” Bố tôi nói thêm. “Thực ra việc diễn vai cái ghế cũng không quá nhàm chán như bố tưởng tượng. Bố nghĩ mình đã có một luồng suy nghĩ giống như cái ghế này, nó khác với luồng suy nghĩ mà con người luôn nhìn nhận về thế giới xung quanh, dễ hiểu hơn thì là luồng suy nghĩ của cái ghế khi suốt tháng, suốt năm được đặt ở trong căn phòng này chẳng hạn.”
Trong bóng tối ấy, tôi không nhìn rõ được mặt bố, nhưng tôi lờ mờ đoán được là bố đang cười, một gương mặt khác xa so với gương mặt vô hồn lúc nãy, nụ cười đã kéo giãn làn da nhăn nheo của bố. Và chỉ có Chúa mới biết, ngày mai, hay ngày kế tiếp bố sẽ diễn vai nào hay là sẽ tiếp tục làm đóng vai một cái ghế nhưng là một cái ghế sofa ngoài phòng khách hay chiếc ghế gỗ sung ở bàn ăn,..
2.
Bố tôi là một diễn viên kịch đã về hưu, nhưng với niềm đam mê say sưa diễn của bố thì tôi đoán chẳng có giới hạn nào khiến cho nó có thể nghỉ ngơi trừ khi cái chết đến và kéo thân xác của bố đi. Bố vẫn luôn sắm cho mình những vai diễn kỳ thú mà ngay cả chính bản thân bố cũng chưa từng làm thử trước đây.
Chiều hôm ấy nắng tắt sớm, chỉ còn chút ánh sáng yếu ớt tỏa rạng trong căn phòng. Tôi vén bức màn nhung chậm rãi tiến vào căn phòng của bố. Tôi thường đem thức ăn lên tận phòng cho bố vào buổi sáng, bố tôi bảo buổi sáng căn phòng chính là cánh gà, nơi các nghệ sĩ chuẩn bị trước khi lên sân khấu nên tôi có thể mang đồ ăn sáng lên, khi qua chín giờ sáng thì căn phòng bố trở thành sân khấu thì tôi không được phép vào. Căn phòng của bố tôi chỉ rộng hơn hai mươi mét vuông, thế nhưng lại vận hành theo kiểu một nhà hát có sức chứa trăm người. Nhưng buổi chiều đó không hiểu sao tôi cứ thấy nóng ruột, chốc chốc lại lên ngó nghiêng phòng bố. Nhìn bố cũng thật khác lạ, ông mặc áo tứ thân, vải hơi mỏng và đã bạc màu, ngoài ra ông còn mang tóc giả và cài trâm bạc. Tôi tò mò hỏi:
“Hôm nay bố sẽ hóa thân vào nhân vật nào mà con thấy bố đánh màu son nâu giống của mẹ vậy ?”
Bố tôi nhìn tôi, một nụ cười mỉm trên gương mặt hơi tái nhợt.
“Con cứ chờ đó, bố sẽ đóng một vai khá bi thương.”
Tôi mỉm cười, đặt bát phở bò lên bàn làm việc cũ của bố và không quên chúc người diễn viên có một vai diễn thành công rồi lặng lẽ rời khỏi “sân khấu” đang được sắp đặt theo những gì bố mong muốn.
Tôi xuống dưới nhà lấy ba chiếc bát tô, ba đôi đũa, ba chiếc thìa đặt lên bàn ăn, để âu nước dùng ở giữa mâm, một bát con đựng hai ba quả chanh đã cắt đầu, một hũ giấm tỏi nhỏ, một rổ rau thơm nhỏ đã cắt lát. Mở vung âu nước dùng lên, vị phở òa ra khắp cả gian bếp, khói nghi ngút tạo nên cảm giác ấm cúng cho cả căn phòng chỉ có duy nhất một người ăn. Căn nhà tôi dường như to ra, rộng rãi hơn và kéo theo đó là nỗi cô đơn bao trùm. Tôi vẫn ngồi ăn một mình như vậy từ khi mẹ qua đời. Đôi khi tôi nghĩ rằng, việc làm này của mình vào mỗi ngày là một điều cần có, như cách các con chiên thường đến nhà thờ vào ngày chủ nhật để tham dự thánh lễ, họ coi đây là một bổn phận để tạ ơn Chúa. Nhưng tôi không hoàn toàn giống họ, trong tôi là một sự hư vô mong manh ẩn chứa nỗi cô đơn một phía, nó đã bào mòn đi tâm hồn tôi tạo ra những ngã rẽ mới. Tôi biết cái ngã rẽ ấy là một ngã rẽ tối tăm, nhưng chẳng hiểu sao tôi vẫn cứ điều khiển đầu xe mình đi vào con đường đó và tự hỏi mình đang mơ hay đang tỉnh ? Dù mơ hay tỉnh hoặc không tỉnh và không mơ tôi vẫn ý thức được rằng, tôi vẫn đang ăn sáng một mình. Đang ăn phở đột nhiên tôi thấy giọng bố cao vút lên.
“Thiếp vốn nhà nghèo, được vào cửa tía. Sum họp chưa thỏa mãn chăn gối, chia phôi vì động việc lửa binh. Cách biệt ba năm giữ gìn một tiết…”
Tôi dỏng tai dõi theo, nghe quen quen. Ngẫm ngợi một lát tôi cũng nhớ được ra, đó là lời nàng Vũ Nương trong Người thiếu phụ Nam Xương của Nguyễn Dữ. Thì ra hôm nay bố vào vai Vũ Nương, một thiếu phụ xinh đẹp nết na đã tìm đến cái chết chỉ vì người chồng hiểu nhầm mình.
Tôi dọn dẹp căn nhà rồi ra ngoài vườn cắt tỉa lại vài bụi hoa bạch trà. Còn bố tôi đang đứng bên cạnh cửa sổ, cầm bức ảnh của mẹ mà cất lên giọng nói trầm bổng đầy nhiệt trào trong cơ thể. Bố tôi hát về tình yêu của Vũ Nương dành cho Trương Sinh, tiếng ca tựa như phát ra từ một người đau khổ đang run rẩy nghĩ về những điều hết rồi. Nỗi đau của một người như mất một nửa tâm hồn, đôi mắt chặn lại bởi bức tường ngăn cấm tình yêu. Vậy mà đâu đó trong ánh mắt long lanh và cánh tay đang ôm chặt bức ảnh mẹ, tôi thấy bố tự tình với bức ảnh. Bố đã tạo ra cho mình một lối sống riêng khi vắng mẹ. Giống một nhà độc tài ngồi trên chiếc ngai bằng gỗ trong một căn phòng được xây bằng nỗi nhớ, bố không cho tôi xâm phạm vào dù tôi có cho mình danh xưng “con của bố”.
“Thiếp chẳng thể lại về nhân gian được nữa”
Kết thúc câu nói ấy là một tiếng thét đầy đau đớn, tôi ngoái lại nhìn về phía sân khấu. Bố tôi gục bên thành cửa sổ, gương mặt nhăn lại, một cánh tay ghì chặt vào tim. Dần dần bức ảnh của mẹ tuột khỏi cánh tay của bố cũng là lúc đôi mắt bố dần khép lại. Nỗi nhớ ứ đọng lại, dồn tụ giày xéo trái tim bố cứ như thể những mao mạch máu đột nhiên ngừng chảy, cơn co thắt liên hồi của nhịp tim. Một cái chết đột ngột và đầy bản năng. Tôi rơi vào cơn chóng mặt quay cuồng trong tiếng thét cứa vào tim đó.
Bố tôi vẫn đang diễn, một vai diễn vĩnh cửu.
Căn phòng bố được phủ một màu đỏ, màu của tấm màn nhung đóng sân khấu lại khi kết thúc một vở diễn. Có lẽ bố đã diễn tròn vai, cái chết đã không ngăn cản được tình yêu nghề của người nghệ sĩ. Nhân vật Vũ Nương đã chết, bố tôi cũng thở hắt hơi thở cuối cùng, còn tôi thì đang gần tới cái chết.
Buổi chiều đã ngả sang tối, những đám mây mờ mờ màu xám xịt đưa căn phòng vào trạng thái “nhà hát kịch” đóng cửa. Tôi ngồi xuống ôm lấy bố, cố truyền cho bố chút hơi ấm lên làn da đang lạnh dần.
“Bố ơi…”
“Bố ơi…”
Toàn bộ không gian là màu đen tối, mọi cảnh vật như đồng lõa quỷ mị với nhau, tôi không còn thấy bố nhưng tay tôi vẫn chạm vào người bố. Tôi như đang đứng trước một bờ vực mà bố đã từng tháo chạy trước nó khi mẹ ra đi. Ngày ấy, bố nhận diễn cho năm, sáu bộ phim nên cá tháng trời không về nhà. Mẹ tôi vì nhớ bố quá nên đã nhận nhầm hình bóng một người đàn ông lạ trên phố. Dường như nỗi khát vọng cuồng nhiệt của hạnh phúc đã khiến cho đôi chân không làm chủ được chính mình. Mẹ vội vàng chạy theo người đó và gọi tên bố tôi, một gã lái xe đi trái đường đã tông trúng mẹ khiến bà ra đi mãi mãi. Từ dạo ấy, bố luôn tự trách bản thân nên đã vùi mình vào vai diễn hề kịch, vai người say rượu gào đời bằng những câu bông đùa giễu nhại thoá mạ về sự tàn khốc của cuộc sống hay những vai diễn không thoại, bất động vô cảm, hững hờ và đôi chút hời hợt. Hết rồi. Mép đất trên bờ vực quá ngắn ngủi, bố không thể bước qua được ngày mẹ đã chết, cho nên bố đã nhảy xuống vực thẳm kia để lại tôi với không gian u tối.
Tôi rơi vào hoang tưởng.
“Bố ơi diều kia bay cao quá”
“Diều bị đứt rồi bố ơi…bố ơi…bố..”
Bố tới bên tôi, lau đi những giọt nước mắt đang lăn dài trên má vẫn còn lem nhem vết bùn đất. Một cái ôm nồng cháy, nó khiến tôi bất giác cảm nhận được rằng nếu thoát ra khỏi cái ôm này, tôi sẽ nhận thấy được cái lạnh trong ngọn gió của mùa hè. Những tiếng vun vút hồ như một con quái vật đang ẩn mình chạy tới gào trước mặt tôi. Mùa hè dần trở lạnh, cái lạnh không khiến người ta ngỡ rằng đây là mùa đông mà cái lạnh gây cho ta về một mùa cô đơn trong miền miên viễn. Sự cô đơn khiến ta cảm giác bị lạc loài mà rơi vào hoảng sợ. Con diều kia khi mất đi sợi dây, sẽ lãng quên mình là diều, và loài người ngước lên trời nghĩ đó là một cánh chim…Nhưng khi hết gió, diều sẽ rơi xuống mặt đất, diều vỡ mộng và quên đi những hoài bão mơ tưởng của mình, còn tôi thì không thể quên được, tôi mang trên mình gương mặt của bố và dòng màu nóng của mẹ tôi.
Có lẽ, con người ta thường sống trong ám ảnh và chết đi cũng chỉ vì những ám ảnh.
3.
“Mưa vẫn hay mưa cho đời biển động, làm sao em nhớ những vết chim di…”
Tiếng hát thánh thót của Hà Trần phát ra từ chiếc loa của ngôi nhà nào đó, đã làm mê mẩn tâm hồn tôi. Tiếng hát ấy, mang một ma lực siêu nhiên làm não tôi mất kết nối với hai cánh tay khiến tôi vô thức điều khiển ghi đông rượt đuổi theo âm thanh ấy. Càng tới gần tiếng hát, tôi càng tới gần với cánh cửa ký ức. Nhà hát kịch hiện ra. Tôi sững sờ trước màu sơn mới của nhà hát kịch. Người ta đã sơn lên những mảng rêu cũ kỹ, những phần tường bị tróc sơn bằng một nước sơn màu xanh lam, rực rỡ mà hoang lạnh như chính tôi vậy. Điều này làm đồng tử mắt tôi dãn nở kích thích cho oxytocin ngập tràn ngay lồng ngực. Tôi bắt đầu cảm thấy được rằng bờ vực đã ở trước mặt, xanh thẳm và sâu hút.
Không gian chợt yên tĩnh kỳ lạ, chuyện gì sẽ tới khi tích tụ đủ đầy những ám ảnh.
Liệu tôi có hụt chân xuống bờ vực đó không ?
“Làm sao em nhớ những vết chim di…”. Âm thanh ấy lại vang lên, nỗi nhớ về những vai diễn của bố, được bắt đầu hiện trong tâm trí tôi. Đã quá lâu để tôi tự thả lòng mình mê đắm trong ca nhạc, đầy cảm xúc trong những vở opera “Cavalleria Rusticana”, hay sướt mướt xin khăn giấy của một ai đó ngồi bên cạnh khi coi vở kịch “Người đàn bà uống rượu”. Giờ đây, tôi hèn nhát không dám xem hết một vở kịch. Tôi sợ hình ảnh tấm màn nhung đỏ khép lại, vai diễn của người nghệ sĩ sẽ kết thúc, rồi bóng tối sẽ bao trùm lên toàn bộ nhà hát kịch, bố tôi đang nằm bất động trên sàn diễn trong vai Vũ Nương lại hiện ra án ngữ tâm trí tôi…
Tôi ám ảnh về gương mặt lần cuối cùng của bố và mẹ. Màu trắng của phấn và màu nâu thẫm của son luôn hiện hữu gương mặt của bố và sự xộc xệch ngũ quan trên gương mặt của mẹ khi bị tai nạn. Vậy nỗi nhớ của tôi có làm cho họ sống dậy được không? Tôi chỉ biết rằng nỗi nhớ sẽ làm tôi đau hơn và quý gương mặt của mình hơn, bởi tôi chính là thành quả chưng cất tình yêu không tuổi của bố và mẹ.
4.
Tôi lặng lẽ gõ cửa và bước vào căn phòng của bố sau giờ tan làm về. Ánh chiều đỏ úa đang ngồi ở trên bàn gỗ thẫn thờ ngồi đợi một ai đó xa xăm. Tôi khẽ gọi:
“Bố ơi…Con mua bánh ăn chiều cho bố về rồi.”
Khắp không gian im bặt như đang chìm vào trong giấc ngủ chiều. Chẳng có một tiếng động nào hồi đáp lại. Tôi lặng lẽ bước tới cái bàn mà bố đã ngồi hóa trang, kê đầu lên chiếc ghế mà bố từng ngồi để cảm nhận được chút hơi ấm từ bố còn sót lại. Cơn gió chiều thu xuyên qua khe cửa khẽ vuốt mái tóc tôi. Tôi tự hỏi rằng: “Cái ghế này có nhớ người bạn diễn của nó không ?”
S.D
