(Thái Xuân Nguyên dịch)
Nhà thơ Rasul Gamzatovich Gamzatov
(Расул Гамзатович Гамзатов), người dân tộc
thiểu số Avar, nước Cộng hoà tự trị Đaghextan,
thuộc Liên bang Nga. Ông sinh ngày 8/9/1923
tại Làng Cada, Quận Khunzakhsky, Đaghextan,
mất ngày 3/11/2003 tại Moscow. Ông làm thơ từ
khi 11 tuổi . . Bắt đầu in thơ của mình từ năm
1937. Tập thơ đầu tay của ông ra đời năm 1943.
Năm 1963 Rasul Gamzatov đoạt Giải thưởng
Lênin về văn học, với tập thơ “Những ngôi sao
trên cao”. Bạn đọc Nga say mê phong cách thơ
độc đáo của Rasul Gamzatov, phản ánh mảng
hiện thực miền núi Đaghextan với một loạt tập thơ và trường ca đặc sắc: “Mảnh đất của tôi”, “Tổ quốc của người sơn cước”, “Trái tim tôi trên núi”, “Bên bếp lửa”, “Và trò chuyện cùng sao”, “Chuỗi hạt tháng năm”, “ Cô sơn nữ”, “Cái giá cuối cùng”, “Trò truyện với người cha”, “Hãy xử anh theo luật của tình yêu”, “Hãy bảo vệ các bà mẹ”, “Hòn đảo của phụ nữ”… Đặc biệt là hai tập văn xuôi trữ tình “Đaghextan của tôi” (đã được dịch sang tiếng Việt)
càng thể hiện rực rỡ phong cách sáng tác độc đáo của ông.
NẾU NHƯ CÓ NGÀN NGƯỜI YÊU EM
Nếu như có ngàn người trên thế giới
Luôn sẵn sàng nhờ mai mối cưới em,
Em hãy nhớ, trong một ngàn người ấy
Cũng có anh – Gamzatov Rasul.
Nếu một trăm người máu nóng trào tim
Đã từ lâu bị em làm mê đắm,
Trong số ấy, chẳng khó gì để nhận
Chàng Rasul nói đặc giọng thổ dân.
Nếu chỉ mười người tha thiết yêu em
Rất chân thành, lửa tình không giấu giếm.
Giữa những người khổ đau và sung sướng,
Cũng sẽ có anh – Gamzatov Rasul.
Nếu chỉ còn có một kẻ rồ điên
Nhưng với em chẳng bao giờ lỗi hẹn.
Hãy nhớ, người này từ tầng mây xa đến
Là chàng thổ dân Gamzatov anh đây.
Nếu chẳng còn ai yêu em mai này
Em buồn nản hơn hoàng hôn u ám.
Thì có nghĩa nơi cao nguyên ảm đạm,
Người ta an táng rồi Gamzatov Rasul.
ĐÀN SẾU
Ta từng nghĩ, có những người lính trận
Từ chiến trường đẫm máu đã không về,
Không nằm lại mảnh đất đầy lửa khói
Mà hóa thành đàn sếu trắng bay đi.
Từ độ ấy đến bây giờ vẫn thế,
Chúng bay qua và cất tiếng gọi người,
Có phải vậy chăng mà lòng ta se sắt
Mỗi khi lặng im ngước mắt nhìn trời?
Và hôm nay, khi chiều tà rủ bóng
Ta lại nhìn thấy sếu giữa mù sương
Bay mải miết theo đội hình đã định
Như người lính xưa bước giữa chiến trường.
Sếu vẫn bay trên chặng đường bất tận
Cứ gọi hoài tên ai đó thiết tha,
Có phải chăng sếu kêu hay tiếng vọng
Tự ngàn đời như giọng xứ A-var ?
Theo hình mũi tên đàn sếu bay mỏi mệt
Trong màn sương mù lúc bóng chiều sa,
Giữa đội hình vẫn còn dư một chỗ,
Có lẽ là, nơi ấy để dành ta!
Rồi có ngày ta với đàn sếu trắng,
Trong màn sương màu xám lạnh cùng bơi,
Bằng tiếng sếu dưới vòm trời ta gọi
Tất cả những ai còn lại trên đời!
THƠ VIẾT TRONG ĐÊM NĂM MỚI
Một lần nữa xin em yêu tha thứ,
Lần nữa mong em rộng lượng hải hà
Hãy bỏ qua biết bao nhiêu lầm lỗi,
Tất cả những gì anh phạm phải năm qua.
Hãy tha cho anh, vì đâu chỉ một lần
Anh đã ăn năn và được em tha thứ.
Từng giọt lệ từ mắt em đã nhỏ
Vì những lỗi lầm em bỏ quá cho anh.
Tha cho anh biền biệt những hành trình,
Vì bận việc hay cả khi nhàn rỗi.
Em đã đếm bao ngày đêm mòn mỏi,
Trong khi anh thật hờ hững,vô tâm.
Tha thứ những điều vô bổ trong năm
Mà anh đã từng say sưa mê đắm.
Việc của mình anh lại vô trách nhiệm
Dù lẽ ra anh biết phải nên làm.
Tha cho điều mù quáng cản ngăn anh,
Để rồi biết gây cho em khó xử.
Anh giả điếc trước những lời than thở
Cứ lờ đi, dù nghe được rõ ràng.
Những gì đã qua, hãy quên hết nghe em
Như mọi khi, vì yêu mà tha thứ.
Em quở trách anh nhưng mà không nỡ
Gay gắt hơn anh tự trách mình.
Dẫu chưa từ chút tật xấu nơi anh,
Làm xúc phạm những người anh yêu quý.
Anh cầu xin: mong được em tha thứ
Dễ dàng tha lầm lỗi dễ dàng sai.
NẾU BỖNG NHIÊN TÔI TRỞ THÀNH KIM LOẠI
Nếu bỗng nhiên tôi trở thành kim loại
Xin chớ đem tôi đúc thành tiền.
Tôi không muốn trong túi người xủng xẻng,
Hay thù hằn trong mắt chẳng bừng lên.
Nếu định mệnh bắt tôi thành kim loại,
Hãy rèn tôi nên lưỡi kiếm, dao găm
Để ngày thường tôi nằm yên trong v
Và sẽ lao vào trận chiến kiều hùng.
NGÔN NGỮ CỦA TÔI LỖI THỜI, CHẾT YỂU
Tôi trở về nơi gió núi vi vu
Chẳng còn nhận ra đây là quê mẹ.
Tiếng cha ông giờ rời xa lũ trẻ
Ngôn ngữ của tôi chết yểu,lỗi thời.
Phải chăng chúng ta bằng tiếng Avar,
Sẽ không nghĩ suy, hát ca và tranh biện…
Làm gì đây? – Sông vẫn thường hướng biển,
Dù chúng hay, biển nuốt chúng trong lòng.
